DOSYA: ÇEVİRİ VE SANSÜR Hazırlayan: Nurdan Cihanşümül Maral

Söyleşi 48
daha iyi olduğuna karar verdim. Böylece ilk önce İspanyolca yazmaya başladım. Çeviri yaparken
birçok şiir, sözcüklerin sesleri, anlamları ve incelikli kültürel kullanımları nedeniyle karşı dilde farklı
bir şiire dönüşüyor. Meksika’da iki sene yaşadım. Meksikalı gibi yazmayı ve konuşmayı seviyorum.
Bu benim şiirimi oldukça etkiledi. Daha sonra ABD’ye göçmüş bir Şilili ile evlendim. Böylece Şili
İspanyolcasından da etkilendim. Defalarca Şili’ye giderek eşimin ailesini ziyaret ettim. Sonra
Nikaragua’ya gittim, çünkü... Her gün İspanyolca konuştuk. Bunların yanı sıra yirmi yıl boyunca
üniversitede İspanyolca öğrettim.
İngilizcem çok iyi sayılmaz, bu dili çocuklarım büyürken onlarla konuşmak için kullandım. Amerikan
İngilizcesi konuşuyorum. Amerikan kültürünü ve dilini isteyerek değil içinde yaşayarak öğrendim.
Tüm bunlar benim hem kendi şiirimin hem de başkaları tarafından çevrilen şiirlerin çevirisindeki
farklılığımı açıklıyor. Aynı zamanda Fransızca ve İtalyanca da anlayabildiğim için bu dillerdeki çevirilerim
hakkındaki sorulara cevap vermeyi, bu çeviriler hakkındaki hislerimi belirtmeyi ve hatta
zaman zaman kelime seçimlerini sorgulamayı sevdiğimi de söylemeliyim.
Birçok sosyal örgüte ve çevre örgütüne katılan bir şair olarak, edebiyat çevirisinin bu konudaki
önemi hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce edebiyat çevirisi dünya vatandaşları arasında bu
gibi konularda bir farkındalık oluşturmaya ve dünya barışına katkıda bulunabilir mi?
Bu soruyu soracağınızı umuyordum. Benim için bu soruyu cevaplamak çok büyük bir zevk. Tabii
ki. Çevirmenler de şairler kadar edebiyat dünyasının yaratıcılarıdır! Tanıdığım her şair, çevirmenlerin
dikkatlerini ve yeteneklerini takdir ediyor. Uluslararası Yazarlar ve Sanatçılar Örgütü’nün
başkanı olarak çevirinin gerekliliği ve önemi üzerine bir bülten yayınlıyorum. Her zaman, kendi
yapıtlarını bildikleri dillere çevirmeye çalışan bütün yazarlara başkalarının eserlerini de çevirmelerini
öneriyorum. İyi bir çevirmen olmak çok fazla çaba ve zaman gerektiriyor. Fakat bu çabaların
ürünü harika. Yazarların anlayış yeteneğini geliştirmelerine yardımcı oluyor ve beynin
zamanla gerilemesini hatta Alzheimer’ı bile engelliyor! Yüz yaşını geçtiği halde hâlâ zinde olan insanlar
tanıyorum. Onlar hakkında da bültenler hazırlıyorum. Onların etkinliklerini ve hayatlarını
saygıyla izliyorum, hatta bazen resimlerini bile yayınlıyorum. 100 yaşını geçen yazar ve sanatçıların
haberlerini almak ve doğum günlerini aileleriyle kutlamak büyük bir keyif. Umarım elli sene daha
çeviri yapacak kadar zinde olurum.
Çevirinin önemine ve dünyadaki barış hareketlerine gelecek olursak, tabii ki çeviri olmazsa olmaz.
Şairlerin çoğu idealist insanlardı. International Parliament for Safety and Peace (Uluslarası Güvenlik
ve Barış Parlamentosu-ISPSP) Peru büyükelçisi olan arkadaşım Antero Flores’in de yazdığı gibi: “
Zihinlerden ve davranışlardan şiddeti uzaklaştırmak için barış kültürünü ve devamlı hoşgörüyü
savunmazsak, devletler arasındaki ilişkilerde ve uluslararası alanda yapacağım her şey yetersiz
kalacaktır.” Barış için çalışıyoruz. ISPSP’nin birçok üyesi yazar, şair veya editör. Hepimiz barış
hakkında yazıyor, yabancı ülkelerdeki konuşmalarımızda barıştan bahsediyoruz. Hepimiz çevirmenlere
güveniyoruz. Çevirmenlerimiz olmadan barış için hiçbir diyaloğumuzu gerçekleştiremezdik.
Bana kalırsa, çevirmenler barış için çalışan tüm diplomatlar kadar önemlidir.