DOSYA: ÇEVİRİ VE SANSÜR Hazırlayan: Nurdan Cihanşümül Maral

Soruşturma 78
SÜHA SERTABİBOĞLU-Çevirmen, kendisine emanet edilen metni hiçbir ekleme, çıkarma ve
değiştirme yapmaksızın çevirmekle yükümlüdür. Sansüre en çok karşı çıkması gereken kişiler olan
çevirmenlerin otosansür uygulamasını ve korkaklıklarını pragmatizm diye nitelemelerini hiç etik
bulmuyorum.
BÜLENT DOĞAN- Haliyle uygulamamalı. Ne söylendiğinden ziyade ne kastedildiğine bakılırsa sorun
daha iyi çözülebilir. Yani yeri gelir Türkçede daha sert ifadeler de kullanabilirsiniz.
LEYLA ŞİMŞEK RATHKE- Uygulamaması gerekir, ama bunun çok sayıda örneği var.
TURAN PARLAK- Ben uygulamıyorum.
ESİN BERKTAŞ- Zannetmiyorum.
YELDA TÜREDİ- Çevirmen metne sansür uygulayabilir, hem de kendisi bile fark etmeden. Etik
değil elbette.
BİLAL ÇÖLGEÇEN- Çevirmenin aklına asla gelmemesi gereken bir şeydir, sansür. Meslek etiği olarak
bunu kesinlikle reddetmelidir.
YİĞİT YAVUZ- Çevirmenin oto-sansürü, mesleğin icrası bakımından etik bir sorundur; genel olarak
bundan kaçınılması gerekir. Çevirmenden en fazla, farklı şekilllerde çevrilebilecek bir terimle
karşılaştığında, daha ılımlı alternatifi tercih etmesi beklenebilir, mazur görülebilecek tutum en
fazla budur.
5. Çevirmenin de eser sahibi olduğu anlayışına göre 70’i yıllardan bu yana pek fazla örneklerine
rastlanmayan çevirmen yargılanmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?
SÜHA SERTABİBOĞLU -William Burroughs’un Yumuşak Makine’sini çevirmekten yargılanıyorum.
İşin traji-komik tarafı da, çocuk kitabı olduğunu söyleyecek kişinin akıl sağlığından şüphe edileceği
kesin olan bir kitap hakkında, ‘Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu’nun raporu sonucunda
yargılanıyor olmam.
Bu kitabı çevirirken bir yargılamayla karşılaşacağımı tahmin etmiştim. Ama bugüne kadar hiçbir
kitabı reddetmedim ve böyle bir gerekçeyle reddetmekse hiç etik gelmedi bana. Üstelik, insanların
çoğunluğuna ters gelen bütün düşünceler bastırılsaydı bugün hâlâ mağaralarda yaşıyor olurduk.
Yetişkin insanların neyi okuyup neyi okumayacağına birtakım kurulların karar verdiği bir toplumda
yaşamanın utancından bir an önce kurtulmayı diliyorum.
BÜLENT DOĞAN- Eser sahibiysen yazdıklarından sorumlusun… Bu yüzden çevirmenler meseleyi
“Benimle alakası yok, sadece çevirdim,” anlayışı yerine ifade özgürlüğü için mücadele çerçevesinde
ele almalı.
LEYLA ŞİMŞEK RATHKE- TURAN PARLAK- İfade özgürlüğüne müdahalenin bir boyutudur. Herkesi
zapturapt altına alarak .
ESİN BERKTAŞ- İnsan haklarına aykırı, sanatsal sürecin anlaşılamaması ve hukuken güvenceye alınamaması
ile ilgili.