DOSYA: ÇEVİRİ VE SANSÜR Hazırlayan: Nurdan Cihanşümül Maral

73
Soruşturma
Pek azı dayandı, birgün ışığa çıktı.
Son dönemde çeviri eserlere uygulanan sansür ve davalar göz önüne alındığında yayınevinizin
eser seçimi konusundaki politikası değişecek mi?
AYRINTI YAYINLARI-ABDULLAH YILMAZ: Genel bir sansür uygulaması yerine, daha çok muhafazakâr
bir ahlak anlayışının tezahürü olan bir sansür uygulaması görülüyor. Bu da elbette kabul edilemez
bir şey, çağdışı her şeyden önce. Belli bir ahlak anlayışının tüm topluma dayatılması ve gereğinde
zor kullanarak bir yaşam tarzı oluşturma gayreti olarak da değerlendirilebilir bu uygulamalar.
SEL YAYINCILIK-İRFAN SANCI: Öncelikle gerek çeviri gerek telif eserlere uygulanan sansür ve davalar
“son dönem”le sınırlı değil. Bu cumhuriyetin kuruluşundan beri süregelen bir olay. Buna bağlı
olarak eser seçimimizde bir değişiklik olacak mı; hayır.
METİS YAYINLARI-TUNCAY BİRKAN: Hayır değişmeyecek. Yaptığı işe zerre saygısı olan bir yayıncı
böyle dayatmalara kulak asmaz.
İTHAKİ YAYINLARI-AHMET ÖZ: Sanmam, açıkçası bir mide bulantısından başka bir şey hissettirmiyor
olan biten bana. Bir de yaşanan bunca haksızlığa ve adaletsizliğe karşı nefret.
AYRINTI YAYINLARI ABDULLAH YILMAZ- Hayır.
Açılan davalar ve uygulanan sansür söz konusu olduğunda çevirmenin bu noktadaki rolü nedir
sizce? Eserin çevirmeninin yargılanması konusunda ne düşünüyorsunuz?
SEL YAYINCILIK -RFAN SANCI: Kestirmeden söyleyeyim, çevirmeni yaptığı işten dolayı yargılamak
kabul edilemez olduğu kadar gayri ahlakidir de. Bunu en az yazarlık kadar saygın bir mesleğe saldırı
olarak görmek lazım.
METİS YAYINLARI-TUNCAY BİRKAN: Bu konudaki görüşlerimi Çevirmenler Meslek Birliği ÇEVBİR’in
başkanlığını yürüttüğüm sırada başlattığımız “Çevirmenler Yargılanmasın” kampanyası sırasında
iki kapsamlı yazı yazarak uzun uzadıya anlatmıştım. (Yazdıklarım Çevbir’in sitesinde duruyor, merak
eden bakabilir). Bekleneceği üzere, “ne yani yazar, yayıncı yargılansın da çevirmene dokunulmasın
mı? Kimse yargılanmasın ama kitaplar yargılanacaksa çevirmen de şerefiyle yargılansın; bu çevirmenin
özneliğini hiçe saymaktır, korkaklıktır” minvalinde eleştiriler ve itirazlar gelmişti. Ben de
kimsenin düşüncelerini ifade ettiği için yargılanmaması gerektiği konusunda zaten hemfikir olmakla
birlikte asıl çevirmenin özneliğini yazarınkiyle özdeşleştirmenin onu hiçe saymak demek
olduğunu, çevirmenin işi gereği zaman zaman bütünüyle onaylamadığı metinleri de aynen, hiçbir
sansür uygulamaksızın çevirmekle mükellef olduğunu hatırlatmış; tam da çevirmenin bahsettiğim
hassasiyetlere sahip yargı mercilerinden korkarak yapabileceği bu tür sansür girişimlerini önlemek
için bile bu kampanyanın gerekli olduğunu hatırlatmıştım örneklerle. Hâlâ bu fikirdeyim, özellikle
çeviribilimcilerin başını çektiği karşıt fikirdekiler de aynı pozisyonlarını sürdürüyor, hatta zaman
zaman o kampanyayı çevirmenin memleketimizdeki konumunu olumsuz etkileyen bir girişim
olarak zikredenler de oluyor.