ibn-i Haldun - Mukaddime 2

YİRMİ İKİNCİ FASIL
Bir Sanatta Meleke Sahibi Olunduktan Sonra
Başka Bir Sanatta Meleke Sahibi Olmanın
Pek Gerçekleşmediği Hakkında
Örneğin bir kimse terzilikte meleke sahip olduktan ve terziliğin benliğinde iyice
yerleşip sağlamlaşmasından sonra, marangozluk veya bina ustalığını güzel bir şekilde icra
edecek melekeye sahip olamaz. Bu ancak ilk melekesinin henüz sağlamlaşmamış ve
benliğine iyice yerleşmemiş olması durumunda mümkündür.
Bunun sebebi şudur: Melekeler, nefsin özellikleri ve değişik halleri olup, hepsi bir
anda oluşmaz. Henüz (bozulmamış) fıtri özelliklere sahip olan bir kimsenin, meleke kazanması
kolay olur ve bu husustaki yeteneği güçlüdür. Ama eğer nefis bir melekeyi elde ·
edip onun özelliğine bürünürse, (bozulmamış) fıtri özelliğinin dışına çıkmış olur ve böylece
kazanmış olduğu melekenin kendisine kattığı özellikten dolayı, bir başka melekeyi
kazanma yeteneği zayıflar. Bütün bunlar, mevcut durumların tanıklık ettiği apaçık gerçeklerdir.
Onun için, bir sanatı çok iyi ve sağlam bir şekilde icra ettikten sonra, bir başka sanatı
da aynı derecede çok iyi ve sağlam bir şekilde icra edenlerin az olduğu görülür. Hatta
kazanmış oldukları melekeler, fikri olmasına rağmen ilim ehlinin durumu da böyledir.
Her hangi bir ilim dalında, son derece iyi bir seviyeye ulaşacak derecede meleke kazanmış
bir alimin, başka bir ilim dalında da aynı derecede meleke kazanmış olması çok az
görülür. Hatta çok nadir durumlar dışında, bunu hedeflemiş olsa bile, ikinci ilim dalında
(birinciye göre) eksik olur. Bunun sebebi, yukarda söylemiş olduğumuz gibi, nefse birinci
melekenin özellik ve yeteneğinin yerleşmiş olmasıdır.
Bütün eksikliklerden uzak olan yüce Allah en iyi bilendir. Başarı O'ndandır ve
O'ndan başka Rab yoktur.