ibn-i Haldun - Mukaddime 2

ALTINCI FASIL
Genellikle, Zenginlik Ve Servete
Başkalarına Boyun Eğip Yalakalık Edenlerin
Sahip Olduğu Hakkında
İnsanların elde ettikleri kazançların, çalışmalarının ve emeklerinin (maddiyata
dönüşmüş) kıymetlerinden ibaret olduğunu yukarıda gördük. Eğer bir insan çalışmayı
tamamen terk ederse, kazanç elde etmeyi tamamen kaybetmiş olur. işinin ve çalışmasının
kıymeti, o işin insanlar arasındaki değeri ve insanların o işe duyduğu ihtiyaç ile orantılıdır.
Kazancının azlığı veya çokluğu da yine buna göre olur.
Az önce makam ve nüfuz sahibi olmanın servet elde etmede etkili olduğunu açıkladık.
Çünkü insanlar kendilerine gelebilecek zararları uzaklaştırmak ve menfaat elde etmek
için, malları ve çalışmalarıyla, makam sahiplerine yaklaşmak isterler. Aslında insanların
makam sahiplerine yaklaşmak için sarf ettikleri çalışmalar ve mallar, zararlardan
korunma veya menfaat elde etme amaçlarının bedelidir. Dolayısıyla bu bedeller makam
sahibinin kazancı haline dönüşür ve kısa sürede zengin ve varlıklı biri haline gelir.
Makamlar, insanlar arasında dağılmıştır ve derece derecedir. Bu derecelerin en yukarısında,
artık kendisinin fizerinde bir otorite bulunmayan hükümdarlık, en aşağısında
ise (makamından dolayı) kimseye bir fayda veya zarar veremeyecek durumda olanlar bulunur.
Bu ikisinin arasında ise pek çok derece vardır. Bu, Allah'ın yaratmış olduğu şeylerdeki
hikmetidir. Bu durum, insanların yaşamlarının düzene girmesi, işlerinin kolaylaşması
ve böylece hayatlarını devam ettirebilmeleri için gereklidir. Çünkü insan türü, -na­
. dir durumlarda farazi olarak söz konusu olsa bile- tek başına yaşamını devam ettiremeyeceği
için, hemcinsleriyle yardımlaşmak zorundadır.
Bu yardımlaşma ise ancak zorlamayla olur. Çünkü insanlar genelde (bir bütün
olarak) insanlığın faydasına olan şeyleri bilmezler. Ayrıca Allah insanlara (düşünüp) seçme
yeteneği verdiği için, insanların fiilleri tabii (içgüdüsel) olarak değil, düşünüp taşınmaları
sonucu ortaya çıkar. Bu yüzden (içgüdüsel olarak yardımlaşmadıkları ve düşünmekle
de yardımlaşma yoluna gitmedikleri zaman) yardımlaşma imkansız hale gelebilir