ibn-i Haldun - Mukaddime 2

OTUZ YEDİNCİ FASIL
tlim Öğretiminde Doğru Yöntemler
Ve Bunların Nasıl Faydalı Olacağı Hakkında
Bil ki ilimlerin öğrenciye öğretilmesi ancak, kademe kademe, yavaş yavaş ve azar
azar olduğu takdirde faydalıdır. Önce her bölümün (konunun) temel esasları niteliğindeki
meseleler aktarılır. Sonra öğrencinin akıl kuvveti (algılama gücü) ve kendisine verilen
şeyleri kabul edip alma yeteneği de göz önünde bulundurularak, onu konuya daha da
yaklaştıracak genel nitelikteki açıklamalara geçilir. Ve bu üslup o ilmin sonuna kadar böyle
devam eder.
Bunun sonunda o ilim dalında öğrenci bir melek elde eder. Ancak bu kısmi ve zayıf
bir melekedir. En ileri faydası, öğrenciyi o ilim dalını anlamaya ve meselelerini öğrenmeye
hazırlamış olmasıdır. Sonra öğrenci tekrar başa dönderilir ve bir önceki dereceden
daha yüksek bir öğretim metoduna geçilir. Açıklamalar gerektiği gibi ve yeteri kadar yapılır.
Artık genel anlatımın sınırları aşılır, işlenen konuyla ilgili anlaşmazlıklar ve bunun
sebepleri de zikredilir. Yine bu üslup da o ilmin bütün konuları işlenene kadar böyle devam
eder. Bu aşamada öğrencini melekesi daha gelişir.
Sonra öğrenci tekrar başa döndürülür. Artık ilimde belli bir seviyeye gelmiştir. Bu
aşamada öğretmen anlaşılmayan, belirsiz olan, kapalı kalan hiçbir şey bırakmaz ve her şeyi
açıklayıp ortaya koyar. Böylece öğrenci o ilmi elde eder ve o ilimdeki (mükemmel) melekeye
sahip olur.
İşte faydalı olan (doğru) öğretim (metodu) budur. Görüldüğü gibi bu usülde, öğrencinin
ilimde en üst seviyeye gelmesi, ilmin konularının baştan sona üç kez tekrar edilmesiyle
olur. Bazıları, yaratılışlarındaki özellik ve yetenek sayesinde, daha az tekrar ile de
bu seviyeye ulaşabilir.
Çağımızda doğru ve faydalı öğretim metodunu bilmeyen çok sayıda öğretmene
bizzat şahit olduk. Bunlar henüz öğretimin başlangıcında, öğrenciye son derece kapalı ve