ibn-i Haldun - Mukaddime 2

-- MUKADDİME --
775
altın oluşmaz. Bu ancak sanatların gerektirdiği işlemin ve tabiatlar aleminin arkasında
gelecek bir yardımla söz konusu olabilir. İşte sanat ile kimyayı arayan kimse, malın ve
emeğini ziyan etmiş olur.
Onun için (altın ve gümüş elde etmek için yapılan) teknik işleme, kısır işlem denir.
Çünkü her ne kadar bu iş (yani başka madenlerden altın ve gümüş elde etmek) fiilen
vuku bulsa da, bu, tabiatların ve sanatların ötesindeki bir güç ve yardım ile gerçekleşir.
Evliyaların kerametlerinden olan suyıın üzerinde yürümek, havada (boşlukta) durmak ve
katı cisimlerin içine nüfuz etmek gibi olağanüstülükler böyledir. Yine (çamurdan) kuş
yaratılması da böyledir. Bu da peygamberlerin mucizelerinden biridir. Yüce Allah şöyle
buyuruyor: "Ey Meryem oğlu İsa!... Benim iznimle çamurdan kuş şeklinde bir şey yapıyordun,
ona ütlüyordun, hemen benim izminle bir kuş oluyordu:• (Maide Sfıresi, 110).
Kendilerine bu gibi özellikler verilenlerin durumlarına göre, bu işlerin yolunun
onlara kolaylaştırılması farklılaşır. Bu özellik belki salih bir kimseye verilir ve o da bunu
bir başkasına verebilir. O zaman bu onun için bir emanet konumundadır. Bazen de bu
özellik salih bir kimseye verilir ancak o bunu bir başkasına verme selahiyetine sahip olmaz
ve böylece bu özellik onun dışında bir başkasının eliyle gerçekleşmez.
Bazen de bu tür şeyler sihirle olur. Daha önce açıklandığı gibi, nefislerin etkileriyle
olağanüstü bir şekilde gerçekleşen şeyler ya mucize, ya keramet, ya da sihir olur. Onun
için bütün filozofların bu sanat hakkında söyledikleri, sihrin derinliklerine dalmış olanlardan
ve nefsin tabiat alemi üzerindeki tasarruflarını bilenlerden başka kimsenin anlayamayacağı
çok kapalı şeylerdir. Olağanüstülükler ise sayılmayacak kadar çoktur ve kimse
bunları elde etmeye yönelmez. Allah onların yaptıklarını (ilmiyle) kuşatmıştır.
Daha önce söylediğimiz gibi, insanları kimya sanatına sevk eden şey genellikle,
onların çiftçilik, ticaret ve diğer (normal) sanatlarla, yani tabii yollardan geçimlerini sağlamaktan
aciz kalmaları ve tabii. olmayan yollara yönelmeleridir. Evet, normal yollardan
geçimini sağlamakta zorlanın aciz kişi, kimya gibi normal olmayan yollarla, bir seferde
büyük bir servete ulaşmayı hedefliyor. Bu işe önem verenlerin çoğu umrandaki fakir kimselerdir.
İnsanlar kimyanın kabul veya inkar edilmesi, hatta bu konuda konuşan filozoflar
hakkında pek çok şey söylemiştir. Örneğin kimyanın imkansız olduğunu söyleyen
tbn-i Sina vezir olup, zenginlik ve servet sahibi kimselerdendi. Kimyanın mümkün olduğunu
söyleyen Farabi ise, en zaruri ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorlanın fakir insanlardan
biriydi. Bu sözler, kimyaya düşkün olan ve bunu meslek edinen nefizler için açık bir
ithamdır. Rızık veren, güçlü ve metin olan Allah'tır ve O'ndan başka Rabb yoktur.