ibn-i Haldun - Mukaddime 2

---IBN-I HALDON ---
524
İşte geçim çeşitleri ve yolları bunlardır. Hariri gı"bi edip ve filowfların söyledikle·
rinin anlamı da budur. Onlar şöyle demişlerdir: "Geçim emirlik (yani vergi ve harç toplayanlara
işaret ediliyor), ticaret, çiftçilik ve sanattır!'
Emirlik geçim için tabii bir yol olmadığı için, burada onu incelememize gerek
yoktur. Ancak devlet tarafından toplanan vergiler ve bu vergileri toplayanlardan bahsedildiği
ikinci fasıldaıss yine de bu konuya bir miktar değinilmiştir. Çiftçilik, ticaret ve sanatlar
ise geçimin tabii yollarıdır.
Çiftçilik basit, tabii ve fıtri oluşundan dolayı diğerlerinden daha önce gelir. Çiftçilik
yapmak için ince hesaplar yapıp düşünmeye ve ilme ihtiyaç yoktur. Bu yüzden çiftçiliğin,
geçim yollarının en eskisi ve insan tabiatına en uygunu olduğuna işarete etmek
için, çiftçilik insanlığın atası olan Hz. Adem' e nispet edilir ve insanlara onun tarafından
öğretildiği söylenir.
Sanatlar çiftçilikten sonra ikinci sırada gelir. Çünkü sanatlar düşünüp taşınmaya
ve ilme ihtiyaç duyan kompleks yapıdaki işlerdir. Bu yüzden de sanatlar, genellikle sadece
bedevilikten sonra gelen şehir hayatında görülürler. Sanatlar, insanlığın ikinci babası
olan İdris peygambere nispet edilir. Evet, Allah'tan aldığı vahiy ile sanatları kendisinden
sonraki insanlar için ortaya çıkartan odur.
Ticaret her ne kadar kazanç için tabi bir yol ise de, bu yoldan kazanç elde etme
usullerinin çoğu, malların alış ve satış değerleri arasındaki farktan kar sağlama düşünce
ve kurnazlıklarına dayanır. Bu şekilde kazanç elde etmeye çalışmak kumar çeşitlerinden
biri gibi olsa da, yine de insanların mallarını karşılıksız olarak ellerinden almak olmadığı
için meşrudur. Allah en iyisini bilendir.
155 DoOrusu üçüncü fasıl olacak.