ibn-i Haldun - Mukaddime 2

KIRK ALTINCI FASIL
Dilin Sınai (Sonradan Öğrenilen)
Bir Meleke Olduğu Hakkında
Bil ki dillerin hepsi sanatlara benzeyen melekelerdir. Çünkü diller, melekenin tam
veya yetersiz oluşuna göre, manaların mükemmel veya eksik şekilde ifade edilmesini sağlayan,
dil organındaki melekelerdir.
Bu konudaki melekenin (ve manaların ifade edilmesinin) tam veya yetersiz oluşu,
tek tek kelimeler açısından değil, bu kelimelerden oluşan cümleler açısından değerlendirilir.
Eğer kastedilen manayı, halin gereklerini de gözeterek (yani ortamın ve dinleyicinin
durumunun gerektirdiği bütün belagat kurallarını ve dilin inceliklerine de kullanarak)
en iyi şekilde ifade etmek için, kelimeleri birleştirerek cümle oluşturma hususunda tam
bir melekeye sahip olunursa, işte bu durumda konuşan, dinleyiciye istediği manayı ifade
etme açısından en ileri noktaya ulaşmış olur. Zaten belagatın anlamı da budur.
Melekeler ancak fiillerin tekrar edilmesiyle kazanılır. Çünkü fiil önce vuku bulur
ve o fiili yapan zatın bir özelliği haline gelir. Sonra tekrar edilmek suretiyle onun hali olur.
Bir şeyin "hali" olma, henüz o şeyde sağlam bir şekilde yerleşip kökleşmemiş bir özellik
olmadır. Sonra tekrarlar artar ve nihayet fiil, o zatta bir meleke, yani sağlam bir şekilde
yerleşip kökleşmiş özellik haline gelir.
Araplar, Arapçanın Araplar arasında henüz (bozulmamış) bir meleke olarak mevcut
olduğu dönemlerde, kendi dönemlerindeki insanların sözlerini, karşılıklı konuşmalarındaki
üsluplarını ve söylemek istediklerini nasıl dile getirdiklerini dinleyerek yetişirlerdi.
Önce küçük bir çocuk olarak, tek tek kelimelerin kendi anlamlarında kullanılmalarını
dinler ve onları öğrenirdi. Sonra o kelimelerden oluşan cümleleri dinler ve onları da
öğrenirdi. Sonra her an ve her konuşandan sürekli olarak bunları dinlemeye ve kendisi
de kullanmaya devam ederdi. Sonunda bu durum onda bir meleke, sağlam ve köklü bir
sıfat haline gelir ve artık kendisi de onlardan (yani bu dili belagat kuralları ve incelikleriyle
en iyi şekilde kullananlardan) biri olurdu.