ibn-i Haldun - Mukaddime 2

BEŞİNCİ FASIL
Servet Elde Etmede Makam Ve Nüfuzun
Etkili Olduğu Hakkında
Makam ve nüfuz sahiplerinin, geçim (kazanç) yollarının her türlüsünde, makam
ve nüfuz sahibi olmayanlara göre daha zengin ve daha fazla servete sahip olduklarını görüyoruz.
Bunun sebebi şudur: Makam ve nüfuz sahiplerine, -onların bu konumlarına
duyulan ihtiyaçtan ve etkilerinden yararlanmak için- hizmetler sunularak onlara yaklaşılmak
istenir. İnsanlar, zaruri veya tamamlayıcı nitelikteki bütün ihtiyaçlarını karşılama
noktasında, ona (makam ve nüfuz sahibi kimseye), çalışmalarıyla yardımcı olurlar. O,
bütün bu çalışmaların kıymetini bir kazanç olarak elde eder. Böylece karşılık ödeyerek
yaptıracağı bütün işler, hiçbir karşılık ödemeden insanlar tarafından yapılır ve o da bunların
kıymetlerini biriktirmiş olur.
Dolayısıyla makam ve nüfuz sahibi kişi, yaptıracağı işlerin kıymetlerini (bedellerini)
biriktirip; (sadece) zaruri olarak harcama yapacağı diğer ihtiyaçlarının kıymetlerini
öder. Onun için daima birikim yapar. Bu kimselerin (yaptıracağı) işleri çok olduğundan
(ve bunları yaptırmak için de bir bedel ödemediğinden) dolayı çok kısa sürede zenginleşir
ve zamanın geçmesiyle servet sahibi biri haline gelir. İşte -daha önce söylediğimiz gibi-
emirliğin (idareciliğin) geçim yollarından biri olmasının anlamı budur.
Oysa -zengin bile olsa- makam ve nüfuz sahibi olmayan kişinin, serveti ve birikimi
sadece malı ve çalışması oranında olur. Bu durumda olanların çoğunu tüccarlar teşkil
eder. Ancak hem bu durumda bulunup, hem de makam ve nüfuz sahibi olanlar çok
daha zengin ve varlıklı olurlar.
Makam ve/veya nüfuz sahibi olanların kısa sürede zengin olduklarına tanıklık
eden bir diğer durum da şudur: Fakih, din ve ibadet ehli (alim ve abid) olan kimselerden
pek çoğu (bu özellikleriyle) şöhret olup tanındıktan sonra, insanlar onlar hakkında hüsnü
zan beslerler ve onlara yardım etmenin Allah'ın rızasını kazandıracağına inanırlar. Bu