ibn-i Haldun - Mukaddime 2

MUKADDiME
891
Bu beyitlerden sonra şair, Sultan Ebıl Hasan'ın ordusuyla birlikte, son seferi olan
Afrika Araplarının üzerine yürüyüşünü anlatıyor ve bu beyitlerde sanat ve belagat açısından
çok harika örnekler sergiliyor.
Tunuslular da kendi lehçeleriyle mel'abe tarzında şiirler söylemişlerdir. Ancak
bunların çoğu kötüdür. Bu yüzden o şiirlerden aklımda hiçbir şey kalmamıştır.
Doğuda Muvaşşaha ve Zecel:
Bağdatlılar da, "muvaliyat" olarak isimlendirdikleri bir şiir tarzına sahiptir. Bu tarzın
değişik türleri vardır. "Kılma': "kane ve kan': "müfred" ve "dıl-beyt" gibi. Bunların çoğu
dört parçalı ve müzdeviçtir (yani çitf kafiyelidir).
Bu hususta Mısırlılar da onlara tabi olmuş ve kendi lehçelerindeki belagat üsluplarıyla
harika şiirler söylemişlerdir. Safiy Hilli "Divan"ında şöyle diyor: Muvfiliyat, (aruz
vezinlerinden) bahru'l-basit'e göre söylenir. Dört parçalı ve dört kafiyelidir. Savt ve beyteyn
(çift beyit) olarak isimlendirilir. Bunu Vasıtlılar icad etmiştir.
"Kane ve kan" türü, tek kafiyeli olup, bir beytin iki parçasının vezinleri değişiktir.
Beytin ilk parçası, ikinciden daha uzundur. Kafiyesi de illetli harflerle yapılan "redif" şeklinde
olur. Bu türü Bağdatlılar icad etmiştir.
Bu tarzın aklımda kalan en güzel örneklerinden biri aşağıdaki beyitlerdir:
Bunlar taze yaralanm, kanlar durmadan akıyor
Katilim ise ey kardeşim sahrada sevinç içinde geziyor
lntikamını alalım, dediler. Ben en kötüsü budur, dedim
En uygunu bana gelip beni tedavi etmesi olacak
Bir başka şair şöyle diyor:
Çadınn kapısını çalınca kapıyı çalan kim dedi
Yağmaa ya da hırsız deği bir mecnun dedim
Gülümseyince dişlerinden şimşek çaktı
Göz yaşlanna boğulmuş ve şaşkın bir şekilde geri döndüm
Bir başkası şöyle diyor:
Ona söz verdiğim halde o aynlmayacağını garanti etmedi
Ona aşktan şikayet edince dedi ki: Gözüm sana feda olsun
Benim dışımda yakışıklı bir gence tutulunca
Ona sözümüzü hatırlattım. Dedi ki: Sana borcum olsun