ibn-i Haldun - Mukaddime 2

---IBN-1 HALDON ---
852
tır." 0, bu sözleriyle öğrencilerini bu sanatlara yönelmekten, (şiir ve nesirlerinde) zorlama
yoluyla bunları kullanmaktan ve belagatı bir kenara bırakmalarından sakındırıyordu.
Bir diğer şart, bu sanatları az kullanmaktır. Bunları bir kasidenin iki veya üç beytinde
kullanmak, şiiri güzelleştirip süslemek için yeter. Çok fazla kullanmak bir kusurdur.
lbn-i Reşik ve diğerleri bu görüştedir.
Kendi zamanında Endülüs'te Arap dilinin revaçta olmasını sağlayan üstadımız
Ebu Kasım Şerif Sebti şöyle derdi: "Şair veya tibin, bedi sanatlarını çok kullanması, ( şiirini
veya nesrini) çirkinleştirir. Çünkü bu sanatlar sözün süsüdür ve tıpkı yüzdeki ben
gibidir. Bir veya iki tanesi güzelleştirir, ancak çok olması çirkinleştirir."
Hem cahiliye, hem de İslam döneminde, başlangıçta nesir de şiirdeki ölçülere göreydi
ve serbestti. Cümleleri arasında dengeye ve eşitliğe dikkat edilir ve bu denge fasılalara
işaret ederdi. Seci yapma zorunluluğu duyulmaz ve sanatlara da önem verilmezdi. Ta
ki Büveyh oğulları devletinin tibi İbrahim bin Hilal Sabi çıkıncaya kadar. O nesirde sanatlara
ve fiyeye yönelmiş ve bu konuda çok ilginç örnekler ortaya koymuştur. İnsanlar
resmi yazışmalarda böyle bir üslup kullandığı için onu kınamışlardır. Onu böyle bir
üslup kullanmaya sevk eden tek sebep, hizmetinde olduğu hükümdarların hem Arapçaya,
hem de belagat piyasasını canlandıran hilafet hamlelerinden uzak olmalarıydı.
İbrahim bin Hilal' den sonraki tipler arasında, nesirde bedi sanatlarını kullanmak
yaygınlaştı, serbest yazı unutuldu ve resmi yazışmalar, dostlar arasındaki yazışmalar
ve belagatlı Arapça, sokak diline benzeyip sıradanlaştı. Böylece meralar, verimsiz arazilere
karışmış oldu. (Yani Arapça sığlaşıp verimsizleşti). Bütün bunlar gösteriyor ki, zorlama
sanatlar ile süslenmiş sözler, tabii sözlerin gerisinde kalıyor. Çünkü o sözlerde, dil
zevkinde belirleyici faktör olan belagat önem verilmiyor. Allah sizi yarattı ve bilmediklerinizi
öğretti.