ibn-i Haldun - Mukaddime 2

YİRMİ İKİNCİ FASIL
Şehirlerde Konuşulan Diller Hakkında
Bil ki şehirlerde, o şehirlere hakim olan veya o şehirlerin kurucuları olan milletlerin
dilleri konuşulur. Bu yüzden çağımızda, doğu ve batıdaki bütün İslam şehirlerinde
konuşulan dil arapçadır. Her ne kadar Mudar arapçasının birçok özelliği bozulup değişmişse
de durum böyledir. Bunun sebebi İslam devletinin diğer milletlere galip gelmiş olmasıdır.
Din, varlığın ve devletin sureti gibidir ve bunlar dinin maddesi konumundadır.
Suret ise maddeden önce gelir. Din (İslam dininin hükümleri), şeriattan (şeriatın kaynağı
olan Kur'an ve sünnetten) çıkarılır. Şeriat ise, -Hz. Peygamber Arap olduğu için- arapçadır.
Bu yüzden İslam şehirlerinde, arapçanın dışındaki diğer diller terk edilmiştir. Hz.
Ömer'in, acemlerin dilleriyle konuşmaktan sakındırmasına dikkat et! Bu hususta şöyle
demiştir: "Şüphesiz bu hile ve aldatmadır."
Din, diğer dilleri terk ettiği ve İslam devletinin başında bulunanların dili de arapça
olduğu için, bütün İslam memleketlerinde acem dillerinin hepsi terk edilmiştir. Çünkü
insanlar hükümdarlarına tabidir ve onların dini üzeredir. Böylece Arap dili, İslam'ın
ve Araplara itaatin şiarlarından biri haline gelmiştir. Sonuçta İslam ülkelerindeki acemlerin
hepsi kendi dillerini terk etmişler ve arapça onların da dili haline gelmiş, iyice yerleşip
sağlamlaşmıştır. öyle ki, acem dilleri bir sığıntı gibi kalmıştır. Daha sonra, acem dilleriyle
karışmasından dolayı, -anlamları aynı kalsa da- arapça kelimelerde bazı bozulmalar
olmuştur. Onun için bütün İslam şehirlerindeki bu dil "medeni dil (şehir dili)" olarak
isirnlendirilmiştir.153
Yine İslam şehirlerinde yaşayanların çoğunluğunu, bu şehirlere hakim olan, lüks
ve sefahat içine dalmış Araplar teşkil ediyor. Evet, Araplar, buraların eksi sahipleri olan
153 Şehirlerde konuşulan arapçanın bu şekilde isimlendirilmesinin sebebi, badiyelerde konuşulan arapça ile arasındaki farkı vur·
gulamak içindi. Çünkü Arap ve Arap olmayanlann birbirine kanştığı şehirlerden uzaklarda, sadece Arap kabilelerinin yaşadığı
bildiyelerdeki arapçada henüz bozulma emareleri başlamamıştı ve orijinal haliyle devam etmekteydi.