prirucnik Dijakonija 2002 draft3

Dijakonija - šta je to? 21
kraljevi u svom ponašanju prema narodima nad kojima vladaju i dobrotvori u svom odnosu prema
obdarenima nisu obuhvaćeni ovim Hristovim rečima. Meñutim, ovaj utisak vara. Pre svega, ne postoji
nikakav razlog za pretpostavku da kraljevi i dobrotvori nikada ne bi trebalo da postanu hrišćani. Postavljaju
se mnoga pitanja: šta treba s njima da se desi, te kako hrišćanski kralj treba da se ophodi sa najmlañima i
gospodari svojim slugama. Takva pitanja ne mogu se smetnuti s uma. Već i zbog toga što se u Poslanici
Rimljanima 13,4 «arhontes» (vlasti) dva puta nazivaju Božje sluge. Toj vlasti, odnosno onima koji vladaju -
bez obzira na to kojom se rečju vlast označava - hrišćani duguju poslušnost (up. 1 Pt 2, 13-17). Misli se na
vlast koja se brine za dobra dela. Štaviše, u 1 Tim 2,1-2 hrišćani se pozivaju da se mole «za kraljeve i za
sve koji su na vlasti».
Hrišćane su oduvek zaokupljala pitanja u vezi sa odnosom prema državi i prema onima koji vladaju.
U trećem veku je jedan od odgovora glasio: u trenutku kada kralj postane hrišćanin, kralj prestaje da bude
kralj. Još je i u četvrtom veku bilo onih koji su se nadali da će država sa svojim institucijama postati suvišna
kada grañani postanu hrišćani. Mada se ovo gledište pokazalo kao prava utopija, ipak je do naših dana
preživelo. Na njemu se zasniva uverenje da hrišćani u pogledu na vlast imaju važnu službu. Ova služba se
u različitim vremenima sprovodila na različite načine. Za jednog pravoslavca kritika upućena vlastima je
važna. U četvrtom veku usudili su se da je izgovore Ambrozije iz Milana i sveti Filip, a u šesnaestom veku
mitropolit moskovski. Hrišćani su i na drugi način vršili svoju službu državi pomažući u nadvladavanju
raskola i prekidanju grañanskih ratova.
U novom veku su stari politički problemi delimično potisnuti izazovima na području društvenog i
ekonomskog života. Rat na Balkanu nas ponovo vraća starom pitanju o ciljevima presudnim za narode i
države.
Pre svega treba postaviti pitanje o načinu hrišćanskog sudelovanja u javnom (političkom,
ekonomskom) životu. U poslednja dva veka, tačnije od Francuske revolucije, hrišćani, te stoga i hrišćanske
crkve, sudeluju u političkim dogañanjima, tj. reaguju na njih. Veoma često se smatra da su oni samo
instrumenti vlasti i države.
Ovakav stav nije nametnut samo crkvama i hrišćanima. Delimično je to bila posledica dogañanja
unutar crkava, proistekla iz teoloških razmišljanja i istorijskog iskustva. Istorijski gledano nakon vremena
pasivnog stava sledilo je vreme velike aktivnosti hrišćana i crkava, kao za vreme reformacije i srednjeg
veka i Vizantije. Od vremena Konstantina I hrišćani su postali svesni svoje odgovornosti u javnom životu i
aktivno su učestvovali u njegovom oblikovanju. Upliv hrišćanskih crkava na javni život nije uvek bio
pozitivan. Kako u Vizantiji tako i u srednjovekovnim državama i za vreme reformacije hrišćani su bili
odgovorni za zlodela kao što su inkvizicija, istrebljenja naroda u Americi, krvavi ratovi (npr. izmeñu Vizantije
i Bugarske).
Za vreme prosvetiteljstva kako vladari tako i grañani osećali su se prisiljeni da se brane od
hrišćanskih upliva koji su kočili javni život. U većini protestanskih zemalja i u Rusiji političke strukture koje
su uticale na odnos crkve i države težile su da prigrabe vlast i instrumentalizuju crkvu.