bin-muhtesem-gunes

Bir süre, Peşaver yakınlarındaki Nasır Bağ sığınma kampında kaldık, dedi, sigarasının külünü bir tablaya
silkerken. "Oraya vardığımızda, kampta zaten altmış bin Afgan yaşa-,
maktaydı.
"Diğer bazı kamplar, örneğin, Allah korusun Cahızay kadar kötü değildi. Soğuk Savaş sırasında kurulan şu
örnek kamplardan biriydi sanırım; hani Batı'nın dünyaya göstermek, Afganistan'a sadece silah
yığmadıklarını kanıtlamak için
yaptıklarından."
Ama bu, Sovyet savaşı sırasındaydı, cihat günlerinde; dünya çapında bir ilginin uyandığı, para musluklarının
açıldığı, Margaret Thatcher'in kalkıp ziyarete geldiği günlerde.
"Gerisini biliyorsun, Leyla. Savaştan sonra, Sovyeder dağıldı, Batı da çekip gitti. Afganistan'da artık
kaybetmekten korktukları hiçbir şeyleri kalmamıştı, dolayısıyla para da suyunu çekti. Nasır Bağ artık
çadırlardan, tozdan ve açık lağım-
344
lardan ibaret. Oraya gidince, bize bir sopayla bir parça da çadır bezi verdiler, kendi çadırımızı kurmamızı
söylediler."
Bir yıl kaldıkları Nasır Bağ'dan en çok anımsadığı şeyin, kahverengilik olduğunu ekledi. "Kahverengi çadırlar.
Kahverengi insanlar. Kahverengi köpekler. Kahverengi lapa."
Her gün tırmandığı, yapraksız bir ağaç vardı; bir dala atar biner gibi oturur, güneşe serilmiş sığınmacıları
seyrederdi; yaraları, kopuk uzuvları gözler önünde. Bidonlarla su taşıyan, ateş yakmak için köpek pisliği
toplayan, kör bıçaklarla tahtadan oyuncak AK-47'ler yontan, kimsenin ekmek yapmayı beceremediği, bayat
buğday unuyla dolu çuvalları sürükleyen, küçücük, bir deri bir kemik oğlanları seyrederdi. Mülteci kampını
dip dibe dolduran çadırlar rüzgârda çırpınırdı. Rüzgâr yabani ot öbeklerini oradan oraya sürükler, çamur
mezbelelerin çatısına düşmüş uçurtmaları havalandınrdı.
"Bir sürü çocuk öldü. Dizanteri, verem, açlık - ne istersen. En çok da, kahrolası dizanteriden. Tannm, Leyla.
Ne çok çocuğun gömüldüğünü gördüm. Bir insanın tanık olabileceği en kötü görüntü, inan."
Bacak bacak üstüne atü. Bir süre ikisi de konuşmadı.
"Babam ilk kışı bile atlatamadı," diye sürdürdü sözünü. "Uykusunda öldü. Acı çektiğini sanmıyorum."
Aynı kış, annesi de zatürreeye yakalanmıştı, az kaldı ölüyordu; steyşın vagon arabasını seyyar bir kliniğe
dönüştürmüş olan kamp doktoru olmasaydı, ölürdü de. Kadın sabaha kadar ateşler içinde kıvranıyor,
öksürüyor, kaim, pas rengi balgam tükürüyordu. Doktorun önündeki kuyruklar çok uzundu, dedi Tank.
Sıradaki herkes titriyor, inliyor, öksürüyordu; alana kaçıran, dışkısı bacaklarından akanlar da vardı,
bitkinlikten ya da açlıktan tek kelime edecek mecali olmayanlar da.
"Ama çok düzgün adamdı, doktor. Annemi tedavi etti, "iç verdi ve o kış annemin hayatını kurtardı."
345
Aynı kış, Tank bir çocuğu köşeye kıstırdı. "On iki, bilemedin on üç yaşındaydı," dedi, dümdüz bir sesle. "Bir
cam parçasını gırtlağına dayadım, elindeki battaniyeyi aldım. Götürüp anneme verdim."
Annesinin hastalığından sonra, kendine bir söz vermiş, kampta bir kış daha geçirmemeye yemin etmişti.
Çalışacak, para biriktirecek, annesini Peşaver'de temiz suyu, sobası olan bir daireye taşıyacaktı. Bahar
gelince, iş aramaya koyuldu. Arada bir, bir kamyon sabah erkenden kampa gelir, birkaç düzine delikanlıyı
toplayıp çalışmaya götürürdü; yakınlardaki bir tarlaya taş ayıklamaya, bir bahçedeki elmaları toplamaya;
karşılığında da üç-beş kuruş para, bir battaniye, bir çift ayakkabı. Ama Tarık'ı çağıran olmamıştı.
"Bacağıma şöyle bir bakar, arkalarını dönüverirlerdi," dedi. Başka işler de vardı. Kazılacak kanallar,
yapılacak kulübeler, taşınacak su, helalardan kürenecek pislik. Ama bu işler için sürüyle genç birbirini
yiyordu, Tank'a şans bir kez olsun gülmedi.
Sonra bir gün, 1993 güzünde bir dükkân sahibiyle tanıştı. "Bir deri paltoyu Lahor'a götürmem için para teklif
etti. Çok değil, ama yeterli; tutmak istediğim dairenin bir-iki aylık kirasını karşılayacak kadar."
Dükkâncı ona bir otobüs biletiyle bir adres vermişti; Lahor Tren Gan'nın yakınında, bir köşe başında, paltoyu
adamın bir arkadaşına teslim edecekti.
"Anlamıştım tabii," dedi Tarık. "Yakalanırsam, tek başı-naydım, beni tanımıyordu; annenin yaşadığı yeri
biliyorum, unutma, dedi. Ama parası, geri çevrilemeyecek kadar iyiydi. Üstelik kış bir kez daha bastırmak
üzereydi." Leyla sordu: "Nereye kadar gidebildin?" Tarık güldü. "Fazla ilerleyemedim." Gülüşü mahcuptu, af
diler gibi. "Otobüse bile binemedim. Oysa kendimi doku-
346
nulmaz sanıyordum, bilirsin, şerbetli. Sanki yukarılarda bir yerde bir muhasebeci oturmuş, kulağının
arkasında bir kalem, bu tür şeylerin çetelesini tutuyor, aşağıya bakıp şöyle diyordu: 'Evet, tamam, bunu
alabilir, izin vereceğiz. Bedelini çoktan ödedi, evet, o.'"
Haşhaş astann içindeydi; polis bıçağı paltoya daldırdığı an sokağın ortasına, yerlere saçılıvermişti.
Tank yeniden güldü, giderek tırmanan, titrek bir kahkahaydı; Leyla onun küçükken de aynen böyle
güldüğünü anımsadı; utancını gizlemek, yaptığı delice ya da kepazece bir şeyi hafife almak istercesine.
"Topallıyordu," dedi Zalmay.