bin-muhtesem-gunes

minareleri yakından göremeyecek, Herat'ın meyve ağaçlarından tek bir meyve koparamayacak, buğday
tarlalarında dolaşamayacaktı. Ama Celil ne zaman böyle konuşsa, Meryem büyülenmişçesine dinlerdi.
Celil'in dünyevi bilgisinin enginliğine hayrandı. Bu tür şeyleri bilen bir babası olduğu için gururla, huşuyla
ürpe-riyordu.
"Amma büyük palavralar!" derdi Nana, Celil gittikten sonra. "Eh, büyük adama da büyük palavra yaraşır.
Seni hiçbir zaman alıp da bir ağaca filan götürmedi. Seni meftun etmesine, gözünü boyamasına izin verme.
Bize ihanet etti; senin şu biricik baban. Bizi sokağa attı. Onun için beş paralık değerimiz yokmuş ki, o büyük,
cafcaflı evinden atıverdi bizi. Evet, hem de büyük bir keyifle."
Meryem bunları uslu uslu dinlerdi. Nana'ya, Celil hakkında böyle konuşmasından ne kadar nefret ettiğini
söylemeye
5
cesaret edemezdi. İşin aslı, Celü'in yanındayken kendisini hiç de bir harami gibi hissetmiyordu. Her
perşembe, Celil tebessümlerle, armağanlarla ve sevgi sözcükleriyle, bir-iki saatliğine onu görmeye
geldiğinde, Meryem yaşamın sunabileceği bütün güzellikleri, bollukları hak ettiğini hissediyordu. İşte bu
yüzden de, Celil'i seviyordu.
Onu paylaşmak zorunda olsa bile.
Celil'in üç karısı, dokuz çocuğu vardı; hepsi de Meryem'e yabancı olan, dokuz meşru çocuk. Herat'ın en
varsıl adamlarından biriydi. Meryem'in hiç görmediği bir sineması vardı; ama Celil kızın ısrarları üzerine, en
ince aynnusına kadar tarif etmişti, dolayısıyla ön cephenin mavi çinilerle, ten rengi tuğlalarla kaplı olduğunu,
kafes işi bir tavanı, balkonunda özel koltuklan bulunduğunu biliyordu. Çift kanatlı, iki tarafa da açılan giriş
kapısı karo döşeli bir lobiye açılıyor, lobideki camekânlar-da Hint filmlerinin afişleri sergileniyordu. Şahlan,
demişti Ce^. ül bir gün, çocuklara büfede bedava dondurma dağıtılıyor.
Nana bunu duyunca anlamlı anlamlı gülümsedi. Erkeğin kulübemden aynlmasını bekledi, sonra alayla,
küçümsemeyle güldü: "Yabancılann çocuklanna dondurma veriliyor. Sana ne veriliyor, Meryem?
Dondurmanın hikâyesi."
Celil'in sinemadan başka, Karoh'la Ferah'da birer arsası, üç halı mağazası, bir giysi dükkânı ve 1956 model,
siyah bir Roadmaster'ı vardı. Herat'ın sırtı en sağlam adamlanndan biriydi; belediye başkanıyla, eyalet
valisiyle dosttu. Evinde bir aşçı, bir şoför, üç hizmetçi çalışıyordu.
Bir zamanlar, Nana da hizmetçilerden biriydi. Ta ki karnı şişmeye başlayıncaya kadar.
Bunun üzerine, diye anlatmıştı Nana, Celil'in ailesi soluğunu hep birden, bir ağızdan, öyle bir tuttu ki, Herat
hava-
6
sız kaldı. Karılannın ana-babalan ant içtiler, bu işi kan temizler, dediler. Kanlan, Nana'yi evden atmasını
istedi. Nana'nın babası, yakınlardaki Gül Daman köyünde yaşayan, yoksul sayılabilecek bir taş ustası olan
adam, kızını evlatlıktan reddetti. Sonra da kimselerin yüzüne bakamadığmı, rezil olduğunu iddia ederek
eşyalarını topladı, İran'a giden bir otobüse bindi; kendisinden bir daha da haber alınamadı.
"Bazen," dedi Nana bir sabah erkenden, dışandaki tavuk-lan yemlerken, "keşke babamda, bıçaklanndan
birini bileyip yapması gereken onurlu şeyi yapacak cesaret olsaydı, diyorum. Öylesi benim için çok daha
hayırlı olurdu." Kümese bir avuç yem fırlattı, durdu, Meryem'e baktı. "Belki senin için de... Ne olduğunu
öğrenme acısını tatmazdın hiç olmazsa. Ama korkağın tekiydi; babam yani. Bunu yapacak «Wi, yüreği
yoktu."
Onurlu şeyi yapacak dil Celil'de de yoktu, diye ekledi. Ailesine, kanlanna ve kayınlanna karşı gelecek,
hatasının sorumluluğunu üstlenecek yürek. Onun yerine, kapalı kapılann ardında, alelacele, durumu
kurtaracak bir pazarlık yapılıvermişti. Celil ertesi gün, Nana'ya hizmetkârlar bölümündeki odasında bulunan
üç parça eşyasım toplatmış, evden yollamıştı.
"Kendini savunmak için kanlanna ne dediğini biliyor musun? Başına zorla musallat olduğumu. Her şeyin
benim suçum olduğunu. Didi? Anlıyor musun? Bu dünyada kadın olmak demek, işte bu demek."
Nana elindeki yem tasını bıraktı. Bir parmağıyla Meryem'in çenesini tuttu, kaldırdı.
"Bana bak, Meryem."
Meryem istemeyerek de olsa baktı.
"Bunu öğren, kafana iyice sok, kızım," dedi Nana. "Pusulanın hep kuzeyi gösteren ibresi gibi, bir erkeğin
suçlayan parmağı da daima, mudaka bir kadını gösterir. Her zaman. Bunu hiç unutma, Meryem."
7
"CeliPle kanlan için ben bir dikendim. Bir pelin otu. Sen de öyle. Oysa daha doğmamıştın bile."
"Pelin otu nedir?"
"Zararlı, yabani bir ot," dedi Nana. "Hemen kopanp attığın bir şey."
Meryem içinden kaşlannı çattı. Celil ona yabani otmuş gibi davranmıyordu ki. Hiçbir zaman da
davranmamıştı. Ama akıllılık edip itirazını yüksek sesle dile getirmedi.
"Ancak, yabani otlann aksine, benim yeniden bir yere ekilmem, beslenip sulanmam gerekiyordu. Senin
hatınna. İşte, Celil'in ailesiyle yaptığı sözleşme buydu."