bin-muhtesem-gunes

Ramazan o yıl, 1974'te, sonbahara denk geldi. Meryem yeni bir hilalin, koskoca bir kenti nasıl
dönüştürebildiğine, ritmini ve ruh halini nasıl değiştirebildiğine hayatında ilk kez tanık oluyordu. Kabil'e derin,
uyuşuk bir sessizliğin çöktüğünü gördü. Trafik yavaşladı, seyreldi, hatta sessizleşti. Dükkânlar boşaldı.
Lokantalar ışıklarını söndürdü, kepenklerini indirdi. Meryem sokaklarda ne sigara tiryakileri görüyordu, ne de
pencere çıkıntılarına bırakılmış, dumanı tüten çay fincanları. İftar vakti, güneş battığı ve Şir Dervaza
Dağı'ndaki top patladığı zaman, bütün kent gibi Meryem de ekmek ve hurmayla orucunu açıyor, on beş yıllık
ömründe ilk kez ortak, toplumsal bir deneyimi paylaşmanın zevkini tadıyordu.
82
Raşit üç-beş gün dışında, oruç tutmadı. Tuttuğu günler de eve ters, hırçın bir tavırla geldi. Açlık onu huysuz,
çabuk sinirlenen, sabırsız biri yapıyordu. Bir gece, Meryem akşam yemeğini azıcık geciktirmiş, adam da
ekmekle turp yemeye başlamıştı. Kızın getirip önüne koyduğu pilav, kuzu ve bamya kurma'sına elini bile
sürmedi. Hiçbir şey demeden ekmek yemeyi sürdürdü; sakaldan oynuyordu, alnındaki damar öfkeyle
kabarmıştı. Gözleri karşıda, sessizce çiğniyordu; bir şey söyleyen Meryem'e görmeyen gözlerle baktı,
ağzına bir ekmek parçası daha soktu.
Ramazan bitince Meryem rahat bir soluk aldı.
Eskiden kulübe'dc, ramazamn bitiminde kutlanan üç günlük Eid-ül-Fitr bayramının ilk gününde, Celil onları
ziyarete gelirdi. Takım elbise, kravat, elinde bayram armağanlan. Bir yıl, Meryem'e yün bir atkı vermişti. Üçü
oturup çay içerler, sonra Celil izin isteyip kalkardı.
"Bayramı gerçek ailesiyle kutlamaya gidiyor," derdi Nana, ırmağı geçen, el sallayan erkeğin arkasından.
Molla Feyzullah da gelirdi. Meryem'e yaldızlı kağıda sarılı çikolata, bir sepet boyalı yumurta, kurabiye
getirirdi. O gittikten sonra Meryem leziz armağanlannı alır, söğütlerden birine tırmanırdı. Yüksekçe bir dala
tüner, Molla Feyzullah'ın getirdiği çikolatalan yer, yaldızlı kâğıtlarını aşağıya atardı, ta ki bütün ağacın
çevresine gümüş tomurcuklar gibi saçılınca-ya kadar. Çikolatalar bitince, kurabiyelere başlardı; sonra bir
kalemle yumurtaların üzerine kaş- göz çizerdi. Ama bundan öyle büyük bir keyif almazdı.
Eid, bayramlık giysilerine bürünmüş ailelerin birbirini ziyaret ettiği, konukseverliğin ve törenselliğin doruğa
çıktığı bu süreç Meryem'i korkuturdu. Gözünün önünde Herat'ta-ki şen, iyimser atmosfer, birbirini sevgi
sözcüklerine, hayır dualanna boğan, gözleri ışıl ışıl parlayan insanlar canlanırdı.
83
O zaman, bir sahipsizlik, kimsesizlik duygusu üzerine bir kefen gibi çöker, ancak bayram bittikten sonra
kalkardı.
Bu yıl, çocukluğunda kurduğu Eid hayallerini, daha doğrusu şehirde kutlanan bayram fantezilerini ilk kez
kendi gözleriyle gördü.
Raşit'le birlikte sokağa çıktılar; Meryem böyle bir canlılığın, cümbüşün ortasına ilk kez dalıyordu. Serin
havanın hiç mi hiç yıldıram-'dığı aileler, coşkulu akraba ziyaretleri için sokaklara dökülmüş, kenti kaplamıştı.
Kendi sokaklarında, Fariba'yla oğlu Nur'u gördü; oğlan takım elbise giymişti. Beyaz bir eşarp bağlamış olan
Fariba, ince kemikli, utangaç görünüşlü, gözlüklü bir erkeğin yanında yürüyordu. Büyük oğlu da
yanlarındaydı - Meryem tanıştıkları gün, tandırda Fariba'nın söylediği adı her nasılsa anımsıyordu: Ahmet.
Biraz çukura kaçmış, derin bakışlı gözleri vardı; yüzü, çocuksuluğunu hâlâ koruyan küçük kardeşininkinden
çok daha düşünceli, saygılı, ciddiydi; erken olgunlaşmış bir yüzdü bu. Boynundan ALLAH yazan, ışıltılı bir
madalyon sarkıyordu.
Fariba, burka'sıyh Raşit'in yanında yürüyen Meryem'i tanımıştı. Elini salladı, seslendi: "Eid mübarekV
Meryem peçenin gerisinden başını belli belirsiz salladı.
"Bu kadını tanıyorsun demek, öğretmenin karısını?" dedi Raşit.
Meryem tanımadığını söyledi.
"Uzak dursan iyi edersin. Felaket dedikoducudur. Koca-sıysa eğitimli entelektüel filan havalardadır. Oysa
farenin teki. Baksana şuna» Tıpkı bir fareye benzemiyor mu?"
Şar-e-Nev'e gittiler; çocuklar yeni gömlekleri, boncuklu, parlak renkli yelekleriyle koşup oynuyor, aldıkları Eid
hediyelerini kıyaslıyordu. Kadınlar tatlı tabaklarını dolaştırıyordu. Meryem vitrinlere bayram fenerleri asılmış
olduğunu gördü,
84
hoparlörlerden yayılan müziği duydu. Yabancılar, yanından geçerken, "Eid mübarek,'''' diyordu.
O akşam Şaman'z gittiler, Raşit'in arkasında duran Meryem gökyüzünü aydınlatan havai fişekleri, yeşil,
pembe, sarı çakımları seyretti. Molla Feyzullah'la kulübe\ıin önünde oturup uzaklarda, Herat'ın üstünde
patlayan havai fişekleri seyredişlerini anımsadı özlemle; hocasının yumuşak, kataraktlı gözlerine yansıyan
ani renk patlamalarını. Ama en çok, Na-na'yı özlüyordu. Keşke annesi hayatta olup bunları görseydi. Bütün
bunlann ortasındaki Meryem'i. Hoşnutluğun, güzelliğin asla ulaşılamaz şeyler olmadığını nihayet
görebilseydi... ya da işte benzerlerinin, onları andıran şeylerin.
Eve bayram ziyaretine gelenler oldu. Hepsi de erkekti; Raşit'in arkadaşları. Kapı vurulunca, Meryem
yukarıya, odasına çıkma vaktinin geldiğini anlıyor, kapısını kapatıyordu. Erkekler aşağıda Raşit'le çay, sigara