evaluacija rada pet nacionalnih saveta u srbiji - Centar za ...

Pored osnivačkih prava i prava na učešće u upravljanju, Nacionalni savet u oblastiobrazovanja ima i druge nadležnosti, pre svega po pitanju nastavnih planova i programa iudžbenika i nastavnih sredstava.U pogledu nastavnih planova i programa, nacionalni savet ima pravo da predlažeNacionalnom prosvetnom savetu nastavne planove i programe i osnove vaspitnog programa zasadržaje koji izražavaju posebnost nacionalne manjine i program osnovnog i srednjeg obrazovanja ivaspitanja za jezik nacionalne manjine sa elementima nacionalne kulture 56 .Takođe, nacionalni saveti daju mišljenje Nacionalnom prosvetnom savetu na nastavneprograme srpskog jezika, kao nematernjeg. Ova nadležnost nacionalnih saveta je naročito značajnaza mađarsku nacionalnu manjinu koja se suočava sa ozbiljnim problemima u učenju srpskog jezika.Sve više mladih ljudi mađarske nacionalnosti ne govori srpski jezik uprkos tome što je učenjesrpskog jezika obavezno čak i ako školu pohađaju na mađarskom jeziku 57 . Stav Nacionalnog savetaje da nastavni plan i program učenja srpskog jezika nije prilagođen pripadnicima nacionalnihmanjina kojima srpski jezik nije maternji. U tom smislu bi učenje jezika trebalo prilagoditi nivouznanja i potrebama učenika. Jedna od posledica nemogućnosti aktivne komunikacije na srpskomjeziku jeste ili odluka da školovanje završe nakon srednje škole ili odlazak sve većeg broja mladihna studije u Mađarsku odakle se često ne vraćaju.Po pitanju udžbenika, nacionalni savet daje predlog ministru nadležnom za posloveobrazovanja za korišćenje domaćih ili uvezenih udžbenika na jeziku nacionalne manjine 58 . Uobrazovanju na mađarskom jeziku se koriste prevedeni udžbenici sa srpskog jezika. Udžbenici izMađarske se ne uvoze, prvo, zbog toga, što je prema mišljenju intervjuisanih članova Saveta,proces uvoza udžbenika izuzetno otežan, a drugo zato što je Savetu u interesu da ovdašnjiudžbenici budu dobri. Nacionalni savet sarađuje sa šest izdavačkih kuća koje žele da svojeudžbenike prevode na mađarski jezik. Time se postiže konkurentnost među udžbenicima i namađarskom nastavnom jeziku što potencijalno može da utiče na njihov bolji kvalitet. Treće,Ministarstvo prosvete i nauke obezbeđuje besplatne udžbenike što takođe utiče na njihovukomparativnu prednost u odnosu na uvezene udžbenike.Od ostalih nadležnosti u oblasti obrazovanja, značajno je pomenuti da Nacionalni savetdaje mišljenje ministru nadležnom za poslove obrazovanja u postupku davanja saglasnosti naotvaranje odeljenja na jeziku nacionalne manjine za manje od 15 učenika 59 . Ova nadležnostnacionalnog saveta je važna jer se nacionalne manjine zbog malog broja dece u pojedinim mestimačesto suočavaju sa problemom formiranja odeljenja na manjinskim jezicima. Nacionalni savetmože da traži od Ministarstva prosvete i nauke i Pokrajinskog sekretarijata za obrazovanje, upravui nacionalne zajednice odobrenje za formiranje odeljenja sa manje od 15 učenika. Na nivoukoordinacije devet nacionalnih saveta je dogovoreno da nacionalni saveti daju pozitivno mišljenjeza formiranje odeljenja sa najmanje 5 učenika jer sa manje od pet učenika nije moguće upotpunosti i efikasno ostvariti sve obrazovne ciljeve. U slučaju da u nekoj školi nije moguće okupiti56 v. Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Sl. glasnik RS, br. 72/2009, član 13. stavovi 1 i 2.57 v. član 13. stav 4 Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina: „Obrazovanje na jeziku nacionalne manjinene isključuje obavezno učenje srpskog jezika“ (Sl. list SRJ, br. 11/2002, Sl. list SCG, broj 1/2003‐ Ustavna povelja i Sl.glasnik RS, broj 72/2009‐dr. zakon).58 Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Sl. glasnik RS, br. 72/2009, član 14. stav 2.59 Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Sl. glasnik RS, br. 72/2009, član 15. tačka 8.59