evaluacija rada pet nacionalnih saveta u srbiji - Centar za ...

Takođe, u skladu sa svojim nadležnostima, Savet je značajan broj institucija kultureproglasio ustanovama od posebnog značaja. Do sada, Savet je u ovu grupu ustanova uvrstio 37ustanova kulture i to su biblioteke, arhivi, muzeji i zavodi za zaštitu spomenika na teritoriji celeVojvodine. Većina ovih ustanova jeste od posebnog značaja za očuvanje, unapređenje i razvojposebnosti i nacionalnog identiteta mađarske nacionalne manjine. U javnosti je, međutim, spornoto što je među ove institucije Nacionalni savet uvrstio i Pokrajinski zavod za zaštitu spomenikakulture, Istorijski arhiv Novog Sada i Muzej Vojvodine.Prema zakonu, Nacionalni savet učestvuje u upravljanju ustanovama čiji je osnivač i za kojeje utvrđeno da su od posebnog značaja za nacionalnu manjinu. U ustanovama od posebnogznačaja, nacionalni savet imenuje jednog člana upravnog odbora ustanove, daje mišljenje opredloženim članovima upravnog odbora ustanove i daje mišljenje u postupku izbora direktoraustanove 63 . Nacionalni savet u punoj meri koristi svoja ovlašćenja da učestvuje u upravljanjuustanovama kojima je osnivač i koje je proglasio ustanovama od posebnog značaja. U ustanovamanad kojima je preuzeo osnivačka prava, Savet je sticanjem zakonskog prava, razrešio mnogečlanove upravnih odbora i direktore i postavio nove (npr. u izdavačkoj ustanovi Forum, zatimZavodu za kulturu vojvođanskih Mađara).U procesu preuzimanja osnivačkih prava postavilo se i praktično pitanje da li preuzimanjeosnivačkih prava znači i preuzimanje finansiranja i imovine tih ustanova. Nprimer ukoliko Savetpreuzme 50% osnivačkih prava jedne biblioteke, da li to znači da ima pravo da preuzme i polovinuzgrade, polovinu knjižnog fonda i sl. Tumačeći da ima to pravo, Nacionalni savet mađarskenacionalne manjine je, na primer, uz saglasnost lokalne samouprave, preuzeo imovinu biblioteke uAdi. Imajući u vidu činjenicu da su sve kulturne institucije čija se osnivačka prava preuzimaju javneustanove koje su osnovane za obavljanje nadležnosti iz delokruga lokalne samouprave ili APVojvodine – tj. ustanove na koje se primenjuju odredbe Zakona o javnoj svojini, čini se da ovakvotumačenje nije ispravno. Status osnivača podrazumeva da osnivač preuzima obavezu da obezbedisredstva (imovinu i finansijska sredstva) za funkcionisanje ustanove – a ne da po osnovuosnivačkog statusa preuzima vlasništvo nad imovinom koju je ustanova do tada koristila zaobavljanje osnovne delatnosti.U pogledu finansiranja, situacija je jasnija. Naime, član 24. Zakona o NSNM propisuje damaterijalni položaj ustanova čija se osnivačka prava u celini ili delimično prenose ne može bitinepovoljniji u odnosu na ustanove čija se osnivačka prava ne prenose na nacionalni savet. Ovaodredba se konkretizuje u članu 116. Zakona o NSNM gde se navodi: „finansiranje rada ustanova ilidrugih organizacija čija su osnivačka prava, delimično ili u celini, preneta na nacionalne savete vršise iz istih izvora i na osnovu istih normativa iz kojih su te ustanove ili organizacije finansirane preprenošenja osnivačkih prava na nacionalne savete. U ugovoru o prenosu osnivačkih prava nanacionalne savete uređuju se finansijske obaveze prethodnog osnivača prema ustanovi ili drugojorganizaciji čiji osnivač postaje nacionalni savet. Nacionalni savet može obezbediti dopunskasredstva za rad i delatnost ustanova i drugih organizacija čija osnivačka prava su preneta nanacionalni savet“. Nacionalni savet mađarske nacionalne manjine za finansiranje ovih ustanovaraspisuje konkurse preko kojih finansira aktivnosti iz oblasti kulture. Nisu dostupni podaci o tomena koji se način dele troškovi za funkcionisanje ovih ustanova koje je do sada snosila lokalnasamouprava (struja, voda, grejanje) kao i troškovi finasiranja tekućeg i kapitalnog održavanja63 v. Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Sl. glasnik RS, br. 72/2009, član 17.61