FRONDA

niego środowiska „neokonserwatywnego" z uwagami o zagrożeniach czyhającychze strony obozu belwederskiego, którego polityka zmierzała do „etatyzmu,koszaryzacji i w ogóle rządów przymusu, a w końcu do upadku poczuciasamoczynnego patriotyzmu, do rusyfikacji ustroju wewnętrznego", kwestionującwszystkie niemal postulaty konserwatystów minionych pokoleń (AdolfBocheński); wskazywano więc, że i sanacyjni „pułkownicy", i przeciwni imendecy osłabiali państwo, czyniąc obywateli bezwolnymi poddanymi i „odpychając"mniejszości narodowe od aktywności na jego rzecz. W przypadkubrytyjskim termin „neokonserwatyzm" stosowany jest w odniesieniu do zespołukoncepcji kojarzonych z wystąpieniem torysowskiej premier MargaretThatcher. Swoisty paradoks związany z jej wystąpieniem wiąże się z uznaniem,że dla wielu badaczy toryzm i socjalizm są odmianami tego samego zjawiska(S.M. Lipset) krytycznego wobec indywidualistycznego liberalizmu podjętegoprzez Thatcher: jej „liberalny" lub „libertariański toryzm" jest przeciwstawnysocjalizmowi i dawnemu toryzmowi Disraelego i Macmillana, którzy istotniegłosili w odniesieniu do dystrybucji środków publicznych hasła bliskie socjalistom.Brytyjscy konserwatyści, zrywając konsens uznawany do początkówlat 60. XX wieku, zaczęli głosić tezę o potrzebie wycofania państwa z gospodarkigwoli wzmocnienia prywatnej przedsiębiorczości. Sięgali przy tym jednak dowolnorynkowej orientacji tych dawnych konserwatystów, którzy eksponowaliideę państwa minimalnego, nie tyle do Burke'a, przyznającego państwu zadaniapozytywne, ile do Stephena, a przede wszystkim Adama Smitha i HerbertaSpencera: kosztem pragmatyzmu politycznego pojawiła się więc u nich alternatywadla mieszanej gospodarki i społecznego dobrobytu, wizja gospodarkiwolnokonkurencyjnej i społeczeństwa, które nie jest już całością organiczną,lecz zbiorem niezależnych jednostek, powodowanych interesem prywatnym,chronionym przez rząd respektujący „sprawiedliwość rynkową" i wspierającyprywatną przedsiębiorczość, nie szczepiący jednak żadnej „wizji szczęśliwości"scalającej obywateli postrzeganych w roli konsumentów lub producentów. Cineokonserwatyści sięgają po opcję indywidualistyczną, przechodząc na pozycjeradykałów (prawicowych) i ideologizując stanowisko zachowawcze wiązanez libertarianizmem (w dyskursie amerykańskim termin „liberalizm" kojarzysię z europejskim socjalizmem, stąd niektórzy amerykańscy neokonserwatyści- z którymi torysowscy libertarianie mają niewiele wspólnego - są liberałamigłoszącymi wręcz tezy socjalistyczne).ZIMA 200631*