FRONDA

sięga, ni mniej, ni więcej, tylko dosformułowania św. Tomasza z Akwinu:cognitio Dei experimentalis, czyli „doświadczalnepoznanie Boga", jako najbardziej adekwatnie opisującego,czym jest mistyka.Definicja Tomasza bez wątpienia wydobywa mistykę zewspółczesnego chaosu znaczeniowego i pozwala na nowo zrozumieć,czym było opisywane przez nią doświadczenie. A jednak wydajesię, że w procesie redefiniowania mistyki należy pójść trochę dalej.Tomaszowe sformułowanie bowiem zbyt zawęża problematykę mistyki.Skupia się, zgodnie zresztą z tendencją scholastyki, na aspekcie poznawczymdoświadczenia mistycznego. Gdy jednak sięgniemy poza tradycję scholastyczną,choćby właśnie do Ojców Kościoła, łatwo dostrzeżemy, że element poznawczymistyki - widzenia Boga twarzą w twarz - dla wielu z nich nie był anijedynym, ani najważniejszym aspektem tego doświadczenia, np. podkreślanoszczególne znaczenie aktów woli, zwłaszcza miłości. Jak w takim razie ustalićna tyle szeroka definicję mistyki, by nie wykluczyć żadnego z akcentowanychaspektów tego doświadczenia?Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na to, co jest wspólnego w opisiedoświadczenia mistycznego i w jego różnych definicjach w ciągu wieków.Wtedy łatwo będzie zauważyć, iż większość porwanych do trzeciego nieba i zajmującychsię opisem tego zjawiska jest zgodna co do jednego: iż to, co przeżywamistyk, tak w swym rozumie, jak w woli, to nade wszystko doświadczeniebezpośredniego, znoszącego wszelkie dotychczasowe bariery przylgnięcia doBoga. Dlatego wielu współczesnych badaczy uważa, że w centrum doświadczeniamistycznego należy postawić unio mystica, czyli właśnie duchową jednośćz Bogiem. Dopiero konsekwencją tej jedności byłyby wszystkie inneaspekty tego oświadczenia, w tym również tak ważny aspekt poznawczy.Zresztą sam G. Scholem, mimo iż wpierw jako wiążącą podaje definicjęTomasza, gdy na następnych stronach chce skrótowo określić,czym jest mistyka, posługuje się sformułowaniem „doświadczeniebezpośredniej wewnętrznej łączności z Bogiem".Warto w tym miejscu podać piękną definicjęwspółczesnego teologa prawosławnegoR Evdokimova:177*ZIMA 2006