FRONDA

ladych sygnałów, zorientowanych jakby i w tę stronę. Albowiem łatwiejbyłoby uwierzyć, że autor hymnu na cześć Ducha nicości de facto jest ateistąniż epigonem przebrzmiałego gnostycyzmu (abstrahując od popularnej naZachodzie nowej gnozy z Princeton).wędrowiec idzie z kijem jaka długa drogaNie ma niej nikogo nawet nie ma Boga(Ktoś śpiewa pieśń Schuberta)Tak właśnie wyglądają owe werbalne zwroty w stronę atheos. A oto kolejnysygnał o wyraźnym zabarwieniu światopoglądowym: „Śpiewaj śpiewaj - nawetjeśli nie ma Boga" (Arietta zimowa). Wydaje się, iż użycie słowa „nawet"ma w obydwu przypadkach służyć wzmocnieniu negacji.Chodźcie sosenki - gdy macie życzenieBóg wytłumaczy nam swe nieistnienie(Ogród w Milanówku, pieśń nocnego wędrowca)Jak może wytłumaczyć się ze swego nieistnienia ktoś, kto właśnie nie istnieje?Ba, może! - jeśli to „Bóg, który nie jest" Bazylidesa Syryjczyka. Bóg, którytrwa poza czasem i przestrzenią, poza możliwością zdefiniowania, nieopisanyi niewysłowiony („w działaniu jest niczym, w mocy zaś wszystkim"). Koło sięzamknęło - wracamy do wczesnochrześcijańskiego gnostycyzmu.3. FinałMając w pamięci słynny zakład metafizyczny Blaise'a Pascala, można bymniemać, iż nikt nie zechce ignorować konieczności wyboru między wiarąa niewiarą. Ale z poetami i artystami nigdy nic nie wiadomo. Autor Konwencjistwierdza tyleż niefrasobliwie, co autorytatywnie: „Wszystko jedno czy sięwierzy czy nie wierzy" (Ogród w Milanówku, jeże w połowie sierpnia). Przypartydo muru przyznaje, iż w kwestiach wiary niczego nie możemy wiedzieć,gdyż równie silne racje przemawiają za wykluczającymi się stanowiskami.Tedy - za przykładem antycznych sceptyków - zawiesza wydawanie jakichkolwieksądów (epoche) na ten temat. Jedyną racjonalną decyzją jest126* FRONDA 41