FRONDA

się samo sobie dziwi. A przecież to właśnie zadziwienie światem skłoniłoGottfrieda Wilhelma Leibniza do postawienia najbardziej metafizycznegopytania: Dlaczego istnieje raczej coś niż nic?2.1.2. W znaczeniu egzystencjalnymEgzystencjalizm, zapoczątkowany przez Sorena Kierkegaarda, zrobił oszałamiającąkarierę po II wojnie światowej. Szczególną popularność zyskałajego odmiana laicka, ateistyczna, reprezentowana przez Jeana Paula Sartre'a,Maurice'a Merleau-Ponty'ego czy Martina Heideggera. Pomimo jaskrawychróżnic (np. między Sartre'em a Heideggerem) egzystencjaliści zgodnie utrzymują,że właściwym przedmiotem filozofii winno być istnienie ludzkie, bycieczłowiekiem, czyli egzystencja.Pesymista Sartre sposób istnienia człowieka nazywa „bytem-dla-siebie"(samoświadomość, rozumiejące odniesienie się do siebie samego, przeciwstawianiesię urzeczowieniu, reifikacji) oraz twierdzi, że życie jest czymśprzypadkowym, absurdalnym, „kruchym" (tysiące sił zewnętrznych, napierających,zagrażają jednostkowemu istnieniu). Świat jest jednym wielkimbezsensem: „Absurdem jest, żeśmy się urodzili, i absurdem, że umrzemy"- pisał autor Mdłości.Agnostyk Heidegger nazywa egzystencję ludzką „jestestwem", „obecnością"pośród rzeczy, zwierząt i innych ludzi, czyli „byciem-w-świecie".Specyficznie ludzka „obecność" ma charakter czasowy, skończony, ustawiczniezmierza ku śmierci („bycie-ku-śmierci"). Perspektywa nieuchronnegokońca wywołuje trwogę i determinuje troskę o przetrwanie, ale owo nieustannebaczenie na niebezpieczeństwa wyczerpuje siły i człowiek - zdaniemHeideggera - zaczyna sam ciążyć ku śmierci.W poezji Rymkiewicza możemy znaleźć mnóstwo akcentów egzystencjalnychi aluzji egzystencjalistycznych, tzn. odwołujących się do konkretnychmotywów zaczerpniętych niejako z dorobku egzystencjalistów. Jedne z nichkorespondują z pesymizmem Sartre'a, np. „O jakie krótkie życie jaka długamęka" (Kathleen Ferrier umiera w młodości na raka), czy też z jego filozofiąabsurdu: „Jeszcze trochę i byt się odsłoni / Powie żeśmy byli tu po nic"(Ogród w Miłanówku, łato) lub „Zycie kończy się ariettą bez tematu" (Ogródw Milanówku, arietta). Nawet w słowach „Bo choć nie mam nadziei to wierszZIMA 2006107*