FRONDA

Prawda Anglii leży zatem chyba bardziej w pochwale przekazywanej przezcałą społeczność tradycji, jaką wygłosił Burkę, niż w apoteozie samodzielnego,poszukującego prawdy jednostkowego rozumu, którą stworzył Locke.Świadczy o tym chociażby jedna z historii, które usłyszałam u znajomychpodczas poobiedniej herbaty. Gospodarz, rodem z Lancaster, wybrał się niegdyśna przyjęcie weselne do Yorku, gdzie odmówił włożenia do butonierkibiałej, weselnej róży. Powód był, zdaje się, banalny - nie pasowała do garnituru.Nazajutrz lokalny dziennik zamieścił na pierwszej stronie artykuł zatytułowanyLancaster odmawia noszenia białej róży. Znajomy z przejęciem opowiadałteż, jak wielkie emocje wzbudzały u jego ojca mecze krykieta pomiędzy obydwomamiastami (skądinąd gry dla Polaka zupełnie niezrozumiałej, trwającejkilka dni, z obowiązkowymi przerwami na herbatę). „Kiedy York i Lancastergrają ze sobą, to nie jest mecz - to jest wojna", tłumaczył rodzinie swoje rozgorączkowaniesenior, nerwowo stukając w podłogę parasolem i poprawiająckapelusz. Sprawa Ryszarda III i innych zależała zatem nagle od flegmatyczniedługiej rozgrywki dwóch lokalnych drużyn.Nawet jeżeli, jak zapewniał mnie kolejny znajomy podczas innego obiaduzakończonego przepysznym angielskim triflem, tak intensywne uczucia są raczejrzadkie, historia wojny dwóch róż nie jest przecież jedynym przykłademwielowiekowych zacietrzewień, składających się na specyficznie angielskihistoryczny realizm. To, że uniwersytet w Cambridge został założony przezstudentów wydalonych z Oksfordu, jak opowiedziała mi studentka tej ostatniejuczelni, jest kolejną z szeregu dowcipnych opowieści, jakie można tutajusłyszeć. Zabawny jest także fakt, że powtarza się tu w kółko, iż Anglia nigdyod czasów Zdobywcy nie została podbita. I chociaż różne najazdy się zdarzały,żaden z nich nigdy potem nie przyniósł tak wielkich zmian, nie przerwał ciągłości,dzięki której stara Anglia krzepła wzdłuż podzielonych odwiecznymimurkami i krzewami pól. Trzeba pamiętać, choć wydaje się to niewiarygodne,że niektóre żywopłoty rosną na swoim miejscu aż od epoki brązu.Interesujące w tym kontekście są losy angielskiej rewolucji lat 40. XVIIwieku, kiedy wahadło napięć pomiędzy królem i parlamentem wychyliłosię w przeciwną niż za pierwszych Wilhelmów stronę. Śledząc charakterystycznecechy angielskiej wojny domowej, jak apokaliptyczne nastroje, któreprzerodziły się w spór polityczny, czy ostateczne ścięcie władcy, trudno jestjednoznacznie określić, dlaczego nie potoczyła się takimi samymi torami,ZIMA 200689