FRONDA

„odmiennymi stanami świadomości".Tak jakby nie wiedział, żechoć doświadczenie mistyczne może się wiązaćz takimi stanami, to jednak do nich się nie sprowadzai znaczeniowo z nimi nie pokrywa, gdyż odmiennych stanówświadomości można doświadczać z powodów bardzo prozaicznych- choćby nadużywając alkoholu. Z kolei A.H. Maslow, guruwspółczesnej psychologii, widział w mistyce sferę „przeżyć szczytujących",co ze względu na niestosowność świntuszenia w tym miejscupozostawiam bez komentarza. W każdym razie po takich zabiegach napojęciu „mistyka" zaczęto go używać zupełnie dowolnie i na różnorakie całkiemodbiegające od siebie sposoby. Dziś w powszechnym odczuciu mistykąmoże być wszystko, co tchnie nieokreślonością i z czym jest nam dobrze; a imbardziej jest nieokreślone i im bardziej nas upaja, tym bardziej jest mistyczne.W ten sposób mistyka nie tylko stracił znaczenie chrześcijańskie, lecz takżewszelkie „sensowne" znaczenie.Mistyka na nowo zdefiniowanaCzy w takim razie należy odrzucić pojęcie „mistyka" jako bezwartościowez punktu widzenia racjonalnego dyskursu? To byłoby wylanie dziecka z kąpielą.Należy raczej pojęciu temu przywrócić jego pierwotny sens i ukazać jegoprawdziwą wartość. Jest to szczególnie ważne dla tradycji chrześcijańskiej,której, można powiedzieć, wręcz ukradziono mistykę. Tak zresztą uważawiększość współczesnych poważnych myślicieli zajmujących się tą tematyką.Co ciekawe, bez względu na to, jaki przyjmują światopogląd, gdy pragną podaćdefinicję mistyki, zazwyczaj szukają jej w dawnej tradycji chrześcijańskiej,zdając sobie sprawę - bardziej lub mniej świadomie - że odejścieod tej tradycji czy nawet zerwanie z nią zaprowadziło refleksję nadtą tematyką na manowce „przeżyć szczytujących". Znamiennymprzykładem jest przypadek G. Szcholema - wybitnegożydowskiego myśliciela - który w dziele życia o MistyceŻydowskiej, pragnąc we wstępie podać definicję mistyki,wpierw żali się na współczesny chaosw tym względzie, a następnie176"FRONDA 41