FRONDA

yć przestrzegane, zyskały sankcję religijną, to z czasem ta sankcja religijnastała się czymś autonomicznym, niezależnym od owych wcześniejszych racjonalnychpobudek. Dziś przecież Żydzi nie jedzą wieprzowiny nie dlatego,że się szybko psuje - przecież chronią ich przed tym powszechnie dostępnelodówki. Dziś jest to raczej znak religijnej wierności Bogu i tradycji. Kiedyw religii żydowskiej nastąpiła ta zmiana biegunów, to przewartościowaniez uzasadnień praktycznych na ściśle religijne?Bardzo trudno wskazać jeden taki moment. Mamy tu do czynienia z długotrwałymprocesem, który rozpoczął się pewnie jeszcze, zanim Hebrajczycy zapożyczyliprzepisy dotyczące czystości od swoich sąsiadów. Można natomiastwskazać okresy przyspieszenia tego zjawiska. Na większą skalę rozpoczęłosię ono jeszcze za czasów panowania króla reformatora Jozjasza (koniec VIIwieku przed Chr.). Wiedząc, jak mało ma czasu, postanowił szybko i radykalniezreformować obyczajowość mocno zdemoralizowanych Izraelitów. Niedbał przy okazji o uzasadnianie wszystkiego, akcentując przede wszystkimkonieczność zachowania przepisów prawa. Nie przyniosło to oczekiwanychrezultatów. Podczas pobytu Izraelitów na wygnaniu w Babilonii okazało się,jak słabo ugruntowana jest ich wiara. Masowo porzucali oni religię i obyczajeojców. Nawet powrót do ojczyzny poprawił sytuację jedynie powierzchownie.Sprawa była na tyle poważna, że ówcześni przywódcy Judejczyków postano-ZIMA 200661