FRONDA

z Bogiem - oczywiście w dużym uproszczeniu - postrzega prawie wyłączniew kategoriach intelektualnych i duchowych, zbyt często zapominamy o religijnymwymiarze tego, co cielesne, materialne, a co dla judaizmu było takistotne? Przecież wyrażało się to w błogosławieniu Boga za to, że spożywasię z nim pokarm i pije wino?„Wino radością jest ludzi i bogów". Faktycznie myślę, że hellenizm opróczcałego bogactwa, które ze sobą przyniósł, wyrządził również naszej cywilizacjiogromną szkodę. W istocie zdeprecjonował nasze ciało. To, co było w pierwotnymjudaizmie traktowane jako rzecz zupełnie naturalna - sen, jedzenie,seks - stało się raptem czymś wstydliwym, świadczącym o niedoskonałościczłowieka. Wbrew temu, co się sądzi na podstawie dość wybiórczych przykładów,w kulturze helleńskiej o sprawach przyziemnych nie wypadało mówić.W filozofii platońskiej wszystko, co nie było duchowe, było balastem dladuszy człowieka. Tego raczej należało się wstydzić i traktować jako niemalzwierzęce. Helleniści bardzo zredukowali znaczenie jedzenia. Niestety tennurt podjęła duchowość chrześcijańska, gloryfikując posty i wyrzeczenia. Nietak jak Hebrajczycy, dla których obfitość jedzenia była znakiem błogosławieństwa,powodem do dumy i dziękczynienia Bogu. To, że Jezus tak często mówiło jedzeniu, było wyrazem jego troski o wszelkie potrzeby człowieka, równieżte cielesne.Na koniec powróćmy jeszcze do kwestii koszerności. Dlaczego, skoro zasadykoszerności tak w judaizmie biblijnym, jak współczesnym dotyczą nie tylkojedzenia, dzisiaj obiegowa opinia odnosi je właściwie wyłącznie do niego?Myślę, że wynika to z faktu, że większość przepisów rytualnych związanychz czystością w jakiś sposób odnosiła się do kultu, a więc do przygotowaniaofiar czy zachowań związanych z kultem. Po roku 70, czyli po zburzeniuświątyni jerozolimskiej, problem ten przestał być aktualny. W związkuz tym sprawą najważniejszą stało się zachowywanie przepisów dotyczącychjedzenia. Z czasem stało się to dziedziną chyba najbardziej rozwiniętą i szczegółowoopracowaną, a na dodatek wyraźnie odróżniającą Żydów od innych.Na przykład przepisy'regulujące współżycie seksualne pozostawały w sferze72FRONDA 41