FRONDA

Krótka historia „mistyki"Opisując porwanie do trzeciego nieba, jak też analogicznedoświadczenie postaci biblijnych, cały czas posługiwaliśmysię terminami „mistyka" lub „mistyczny". I choć jestto jak najbardziej uzasadnione z perspektywy późniejszej tradycjichrześcijańskiej, to jednak samego Pawła mogłoby to wprowadzićw duże zakłopotanie. Zwierzając się bowiem Koryntianom z tego, czegodoświadczył przed czternastu laty, nie zdawał sobie sprawy, że przeżył coś„mistycznego". I to bynajmniej nie z nadmiaru pokory. Po prostu najprawdopodobniejnie znał tego terminu, a jeśli nawet się z nim zetknął, to nie przykładałdo jego znaczenia większej wagi. W jego czasach w inny sposób określano ten typdoświadczenia, np. właśnie za pomocą terminologii apokaliptycznej. Określenie„mistyka" na oznaczenie tego typu przeżyć narodziło się później i przeszło długąoraz burzliwą ewolucje znaczeń, tak iż dziś nie dla wszystkich znaczy to samo.Pojęcie „mystikos" etymologicznie wywodzi się od greckiego słowa„myo" oznaczającego „zamykanie", głównie w kontekście „zamykania oczu".W świecie helleńskim, w którym Paweł głosił Ewangelię, używano go w odniesieniudo pogańskich misteriów. Misteria te były „mistyczne", czyli ukrytedla niepowołanych oczu, przekazywane w sposób sekretny, znane tylko wtajemniczonym.Mimo jednak pewnej aury tajemniczości, jaka wiązała się tymsłowem, nie było ono tak brzemienne w znaczenia, jak sobie to dziś możnawyobrazić. Tajemniczość dotyczyła tu bowiem tylko sekretów czysto obrzędowych,niejako technicznych. A więc na tym archaicznym etapie rozwojutermin ten nie miał nic wspólnego z jakimś głębszym doświadczeniem religijnym.I dlatego zapewne był używany tak marginalnie. Z tego też powodunie znajdujemy go w greckich tekstach Biblii.Za wykształcenie się i spopularyzowanie pojęcia „mistyczności"w zbliżonym do współczesnego znaczeniu odpowiedzialne są dopierokolejne pokolenia chrześcijan. Od III wieku myśliciele chrześcijańscycoraz częściej zapożyczali z języka greckiego pojęcie„mystikos", nadając mu zupełnie nowe oblicze. Pod ichpiórem przestało być pojęciem „technicznym"odnoszącym się do zewnętrznej sfery obrzędówi zaczęło wskazywać173*ZIMA 2006