Elementos de elocuencia forense / Pedro Sainz de Andino
Elementos de elocuencia forense / Pedro Sainz de Andino
Elementos de elocuencia forense / Pedro Sainz de Andino
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
49<br />
cuya diligencia es <strong>de</strong> absoluta necesidad, si como se acostumbra hacer en<br />
cierto género <strong>de</strong> causas, el actor ha procurado <strong>de</strong>sacreditar al <strong>de</strong>mandado<br />
pintándolo como hombre , <strong>de</strong>sleal, capcioso, inexacto y <strong>de</strong> mala fé en el<br />
cumplimiento <strong>de</strong> lo que contrata, ó con otros vicios y <strong>de</strong>fectos. Casi no,<br />
hay proceso que verse sobre el cumplimiento <strong>de</strong> un contrato, ó bien sobre<br />
su rescision, en que no se suponga que el <strong>de</strong>mandado obró con dolo,<br />
y está familiarizado con el frau<strong>de</strong>. En las causas criminales es casi inevitable<br />
que el acusador no omita esfuerzo alguno para <strong>de</strong>sacreditar al acusado<br />
á fin <strong>de</strong> dar mas peso á su acusacion: luego par el contrario, el <strong>de</strong>fensor<br />
<strong>de</strong>l acusado <strong>de</strong>be po<strong>de</strong>r el mismo empeño en justificarlo, y presentar<br />
su conducta ordinaria bajo un aspecto favorable, <strong>de</strong>struyendo la impresion<br />
que hubieran podido hacer en el auditorio las imputaciones <strong>de</strong>l<br />
contrario. A<strong>de</strong>mas <strong>de</strong> estos casos suelen presentarse ocasiones <strong>de</strong> citar<br />
oportunamente en el exórdio alguna circunstancia particular <strong>de</strong>l interesado,<br />
como la edad, el sexo , la <strong>de</strong>bilidad, el infortunio, la reputacion, la<br />
virtud, la ciencia, y otras, que aunque no- pue<strong>de</strong>n alterar el concepto legal<br />
<strong>de</strong> la cuestion, ni hacer peso alguno en la balanza <strong>de</strong> la justicia, llaman<br />
la atencion <strong>de</strong> los jueces, y concilian su benevolencia, que' es á lo<br />
que se aspira en el exórdio. « Horum exprimere mores oratione justos, íntegros,<br />
religiosos mirum quiddam valet; et hoc vel in principiis, vel in re<br />
parranda, vel in perorando tantam, habet vim, si est suaviter et cum sensu<br />
tractatum , ut scepé plus quam causa valeat.» Cic. <strong>de</strong> Orat.<br />
De lo mismo que acabo <strong>de</strong> sentar se <strong>de</strong>ducen tambien cuáles son los<br />
casos en que pue<strong>de</strong> tomarse por asunto <strong>de</strong>l exórdio la persona <strong>de</strong>l adversario.<br />
En las causas que nacen <strong>de</strong> una accion personal , suele encon- ,<br />
trarse algun enlace entre el hecho particular <strong>de</strong> la cuestion, y los hábitos<br />
y calida<strong>de</strong>s morales <strong>de</strong>l <strong>de</strong>mandado. En las criminales es mas íntima esta<br />
conexion, porque la moralidad <strong>de</strong>l acusado es un principio <strong>de</strong> presuncion<br />
vehemente en su favor, ó en contra : <strong>de</strong> un hombre acostumbrado al vicio<br />
y <strong>de</strong> conducta relajada, se presume con mas facilidad un <strong>de</strong>lito <strong>de</strong> incontinencia,<br />
que <strong>de</strong> otro que haya tenido siempre costumbres puras : al<br />
que es pobre, vago y holgazan se le cree mas capaz <strong>de</strong> incurrir en un<br />
frau<strong>de</strong>, que no al acomodado, activo, y dado al trabajo; y una persona iracunda,<br />
altanera y pen<strong>de</strong>nciera se arrojará mas fácilmente á ofen<strong>de</strong>r á<br />
otro, que no un hombre sensato , recogido y mo<strong>de</strong>rado.<br />
Pero en el modo <strong>de</strong> usar <strong>de</strong> estos recursos se han <strong>de</strong> tener presentes<br />
tres advertencias muy importantes. Primera : que no se incurra en exageracion<br />
ni se <strong>de</strong>je traslucir animosidad cuando se pongan tachas á la mo-