Impactos socioculturales en el turismo comunitario. Una ... - Pasos

yomo bä ityajob tyak’iñ, kome yujilob ts’isoñel
kome añ ja`el majki tsa’ ikäñtyesaj, jiñäch juntyikil
lakchuchu’ añb iña’tyibal cha’añ ts’isoñel,
jincha`añ yujilob bajche’ mi tyajob tya’`iñ yik’oty
ja’el mi ipâty-esañ ña’tyibal, anke muk’ ix
its’itya-otsabeñob yambä utsatylel. Añob yambâ
x-ixikob, bajche’ xtseltalob, woli ipo’olob, imelob
bujkältyak, mal bujkäl cha’añ mi choñob baki
mi k’otyel xpaxyalob o mi majlel ichoñob tyi
Cascada Ch’en Ulich. Yik`oty Nueva Palestina.
Jiñi xpaxyalob mi mulañob jiñi kolem matye’el,
ya’ baki chumulob lakpi’älob yujilbâ isumlel
chukityak añ tyi matye’el, muk’ bä ipäs-eñ majlel
jiñi bijtyak, yik`oty ja’el mi tsiktyesañbeñ majlel
jiñi mukultyakbä ña’tyibaltyak. Jiñi xchumtyälob
tyi kolem matye’el mi ña’tyañob ke weñ ñuk
ik’äjñi’bal ikäñtyañob, kome jiñäch muk’ bä
ich’ämtyälel tyak`iñ, jiñcha’añ woli iña’tyañob
imelbeñob iye’tyal jiñi ñukbä ik’äjñi’bal tyi
matye’el, mi tsiktyesañob wajalixbä ty’añtyak
wolixbä isajtyel majlel, kome jiñäch ja’el muk’bä
ikajel ipäytyilel xpaxyalob, che’jocholob.
te yajwalik te ach’ lumetike ja’ baem yo’tanik ta
sch’ijtesel swakaxik ja’ yu’un muk’ bayel ya sts’etik
te’etik banti ya sts’unik bayel aketik yu’un swe’el
swakaxik.
Te binti ma pajaluk ya spasike ma ja’uknax-abi, ay me
bayelix ch’ayemix yu’unik te bi yilel stalel skuxinelike,
ja’ yu’un te bajtik ta yan lum k’inal, ay abajtik k’alal ta
“norte” yu’un “Chiapas” sok k’alal ta toyem te’ ak’
ja’maletik, ay me bayel sch’ayojikix te bitik ya sna’ik
sok binyilelik ta scha’winikaltel ja’wil. Jaito ya to sna’ik
stukel te bats’il k’op a’yej yu’un sts’unbal “Maya”,
soknix te bi ut’il ya slok’es sk’al yiximik, sch’ijtesel
wakaxetik soknix ya sna’ik a`tel ta sjoinel jpaxaletik,
ja’nix jich ja’ yak’o yo’tanik yu’un te yilel yutsil lum
k’inal ya sjachik snaul chonbajelil, ya spasik kumukum
wayibal naetik, jaito ya smak sch’alik ta st’ujbilal snich
ya’benal te’ ak’ ja’maletik, spisilito ay lekil lejchelpat
wayibal sok yantik bi snopojik spasel te jayeb stsobo
sbaiik ta muk’ul chonbajel.
Ta Nueva Palestina, ja’ teayik-a tseltaletik sok tsotsiletik,
ja’ smakojik ta lek sna Ch’en ulich ta pojpol chan,
ta “Frontera Corozal” te yajwale ja’ik ch’oletik, te binti
k’ax lek t’ujbil te ya xba yilike ja’ te sbeinel muk’ul
ja’ ta kanowa te’ ya xk’otik k’alal ta banti ay namey
slok’omba na yu’un chich mamil sbiil “ Yaxchilán “, te
ula’tawanejetike ya me xwayik ta lekil wakax na, jich
bit’il “Escudo jaguar “ sok ta Yach’il “Alianza “, ay me
spaso sjunik ta sk’anel te yakuk k’otuk jpaxaletik k’alal
ta toyem te’ ak’ ja’maletik yu’un ya sk’an yilik te lekil
ja’malmutetik te xchapojik te mach’atik ya sbentesik te
ula’tawanejetike k’alal banti ay Siyaj Chan.
Te lejchelpat naetik te ba ya xk’ot te ula’tawanejetike
| 134