Impactos socioculturales en el turismo comunitario. Una ... - Pasos

yirik ba’, ichkir, xima ich chem, he’ u yi’ri u yok
bak’ yete cha’an ch’ich’.
He’ ak kanikex bihk ke mea ti’ naachi ts’ur yete
k’ax, lahi’ u tsoyi ti’ a ts’ur: he’ u xima tuba
hmeta’ u beri ti’ u yirik ba’, xima ich u kor hach
winik, cha’an ch’ich’, tsentik bak’ bek bix tan u
ch’ehe bixa a ayin, bexi’ he’ u metik rafting o kayak.
A mehen ta winik, ne poch yantik u mehen
kahar yok’o mea ti’ naachi ts’ur, p’isi’ tan u mea
ich a he’ meaho’.
P’isi’ kin wa’ariko’ u yatocho’. K’axa’ mena’ u
yatoch ts’ur ich k’ax, mena’ yete che’, yete xa’an.
U nahi tuba ku niktar a ts’ur mena’ yete che’,
ne tsoy, tian tuba yan k’ax yete lah yan kuchta’.
Hmeta’ a he’ nah ti’ u karantik a k’ax yete ti’ u
meaho’, ich Nueva Palestina yete Lacanjá Chansayab,
yan mok antik u metik u nahi, ku k’aniko
cemento ti’ u metik a nah, ma’ tsoy ku p’ata, bein
u bahi’ a winik u k’at u metik.
Ti’ u ts’o’ko, tarak ma’ la’ tan in metiko, a baykin
k’axik a mehen kahar lahi’ a mok ku yaksik
tuyor ti’ k’uh, ne ch’ikbina’ naachi (adventistas,
presbiterianos, evangélicos), ne ya’p’ baykin tu
yira a chen kaho’, a xi’ra tu yira, tu yira tan u
k’axba u chuni tio’. A naachi ts’ur ich kahar. Ku
k’axba yok’o a mea ti’ a naachi, chen se’p’ ku
k’axba, ne pim u chuni winik ku káxba.
Ila tyi jump’ej lumaläl mi lajk’el cha’añ che’ äch
bajche’ yamtyakbä lumaläl ka’bäl ili iyotylel
ch’ujulbä otyoty, añ uxchajp ñopbaläl (adventistas,
presbiterianos, evangélicos, etc). Ya’ mi
lajk’el mi sajtyel malel ili lakmelbatyak kome añ
lakpi’älob ba’ ma’añik mi chäñ k’elob imelbaltyak,
ili xk’eloñelob tyi laklumal jiñäch weñbä
mi tyilel tyi laktyojlel kome mi k’el bajche’
yälaltyak ili lakmelbal ili tsa’ bä ikäybeyoñla
lakñojtye’elob tyi wajali.
ya stojik-a ta me aybaay ya slok’esik na, spasel
smeltsanel beibaletik sok yantikxan bi ya slajesik
yu’un yilel yutsil lum k’inal.
Te jkuchawal beeliletik ta muk’ul beetik sonix
muk’ul ja’etik yakal stabel stojolik ta lek te yajwal
tsojp lumetik. Ja’nix jichikito schapo sbaik ta
chonbajel. Ja’nax yu’un ja’ xch’uunejik te bit’il
kuxultel sme’statik namey ja’ jich ayik ta juju
jtsojp te bats’il winiketike, te k’alal ya ya’ayik
tsobtomba pajalme ya xchapik sok yal xnich’anik
te junax snaik.
Te muk’ul tsobajel te ya spasike ja’me tey ya
xchajpa-a te bin ut’il ya x-a’tejik sok spisilme ya
xch’uunik, jaito ja’me tey ya chikna te bi yilel
yakalik ta stael ta swenta sbeinel sok yilel te bi
ya spasik te ula’twanejetike, ja’ ya jkaltik te bi
ya spasik te antsetike, ja’ ya yal sk’op ya’yejik,
te yantik tsobajele ja’naxme ya yilik. Te antsetik
te k’alal a och ya’telik ta stojol yilel yutsil lum
k’inal, maba lek la yich’ik ilel yu’un te sjoyik
ta naile soknix te sjoyik te banti ayik ta toyem
te’ ak’ ja’maletik ta ka’benaletik; te ya’telik tey
ya sta stojol swe’el yuch’balik-a, Ja’nich jich ya
xju’ ya skoltay ta slekubtesel te yal xnich’ane,
sok ya me xju’ spas stukel bi ya sk’an yo’tan
ma me ja’ukix jich te k’ax ja’ yich’o ta muk’ te
winiketike. Yo’tik ja’me ayix ta chapel te yakuk
ya’ay nop jun te yal xnich’anike manchuk me
k’ejelto ya xbajtik ta nopjun, ja’nich jich ta
slekubtesel snaik sok smanel te bitik ya xtuun
| 150