itk ayik ta tal<strong>el</strong> kuxin<strong>el</strong> sok te bitik yil<strong>el</strong> te banti nainemik. Jich, te ulatawanejetik te ayik snopjibal yu’unik sok snaik spas<strong>el</strong>, k’alal xk’ot ta tsob lum ya snaix-a te bitik ya sta te’a, m<strong>el</strong><strong>el</strong> ya sta bitik ayik ta jun awilal sok te bi yil<strong>el</strong> te swinkil<strong>el</strong> mok yawalul tsob lum. Cascada de Corcho Negro, Lacanjá Chansayab | 68
que, juntam<strong>en</strong>t amb <strong>el</strong>s paratges naturals idíl·lics i les restes de cultures mil·l<strong>en</strong>àries, converteix<strong>en</strong> certs llocs <strong>en</strong> exclusius. Per això, <strong>el</strong>s indíg<strong>en</strong>es cre<strong>en</strong> o recre<strong>en</strong> manifestacions de la seua cultura, o basades <strong>en</strong> aquesta, que project<strong>en</strong> no solam<strong>en</strong>t quan arrib<strong>en</strong> <strong>el</strong>s visitants, sinó que també ho fan a través de les pàgines web que des de fa algun temps han diss<strong>en</strong>yat per a publicitar-se s<strong>en</strong>se intermediaris. També cal t<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> compte que s’està donant una reori<strong>en</strong>tació <strong>en</strong> les activitats turístiques, <strong>en</strong> bona part condicionada per la reflexió que les societats occid<strong>en</strong>tals estan f<strong>en</strong>t a l’<strong>en</strong>torn de la conservació, preservació i sost<strong>en</strong>ibilitat d<strong>el</strong> medi, conceptes que podem aplicar a diversos sistemes vinculats al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t local (PASTOR, 2008). En qualsevol cas, és molt interessant comprovar com <strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ts llocs <strong>el</strong>s individus locals, ja sigu<strong>en</strong> camperols o indíg<strong>en</strong>es, com<strong>en</strong>c<strong>en</strong> a contactar amb <strong>el</strong> turista des que project<strong>en</strong> <strong>en</strong> internet trets de la pròpia id<strong>en</strong>titat i d<strong>el</strong> medi que habit<strong>en</strong>. Així, <strong>el</strong> visitant amb certa consciència i responsabilitat arribarà a la comunitat amb nocions prèvies d<strong>el</strong> que hi trobarà, ja que coneixerà algunes de les característiques peculiars que defineix<strong>en</strong> <strong>el</strong> lloc i <strong>el</strong>s seus habitants. Li lok’obalil ja’ li stsot sm<strong>el</strong>ol xchi’uk li k’usi ta tsak<strong>el</strong> li xamvil tsot ju’l<strong>el</strong>, xchi’uk le’ik, te no’ox li v<strong>en</strong>tainbil ta xanav<strong>el</strong> xchi’uk li jtojobtasvanejetik ts’ibabil sv<strong>en</strong>ta jxanviletik, ep ech’ik bat<strong>el</strong> ta sk’<strong>el</strong>obil nuti’, ja’ ch-lok’ li yilobil moj sko’olalik ta jujun tsob, spasik lek sm<strong>el</strong>ol k’usitik lek sk’upin<strong>el</strong> k’usi, taj moj xchi’uk paraje stal<strong>el</strong>ik xchi’uk skom<strong>en</strong>al ta kuxlejalik lajuneb yoxbok’etik, spas sj<strong>el</strong>ik t’ubil joysek balumil ta jun stuj<strong>el</strong>al. Ja’ le’ik ta pas<strong>el</strong> ta tsoblej ta kuxlejal, xchi’uk tsako sba ta li’e, k’usi chak’ik ta il<strong>el</strong> mo’oj no’ox bak’in ch-k’otik li jula’anvan<strong>el</strong> xchi’uk uk’ spasik ta stuk’il li sk’<strong>el</strong>obil nuti’ k’usi oy xa jutuk tao sil yikal skoltavanik ta yilobil, ta li’e sv<strong>en</strong>ta spukijesba xchi’uk ojliltasvanetik. Oy to uk’ k’usi ta ich’<strong>el</strong> ta muk’ k’usi yikal li’e cha’ chol<strong>el</strong> mantal ta stij<strong>el</strong> abt<strong>el</strong> xambaliletik, ta lek chop yu’un k’ot<strong>el</strong>ek svul<strong>el</strong> ta snopobil jech’ k’usi ta tsoplemal smal<strong>el</strong>ik ta le’ike k’usi yikal spasik ta sm<strong>el</strong>olli ta sk’ej<strong>el</strong>ek, xchabi<strong>el</strong>al xchi’uk yik<strong>el</strong> sba baik abt<strong>el</strong>al ta o’lil stal<strong>el</strong> balumil, snopobil te k’usi stak’ ta yantik stuk’il spasobil abt<strong>el</strong> chuk<strong>en</strong>tasbil ta xch’i<strong>el</strong>al paraje (Pastor, 2008). Ta k’usuk no’ox sm<strong>el</strong>ol, ta tun<strong>el</strong> yu’un smuk’ ta sm<strong>el</strong>ol ja’ ta ak’<strong>el</strong> ta il<strong>el</strong> k’uxixi ta yan lumetik li jujun vinik-antsetik ta parajeetik, me yu’unik xa jech k’ucha’al abt<strong>el</strong> osil yu’un bats’i vinik-antsetik, ch-lik sta sbaik xchi’uk li xamvil te no’ox k’aluk k’usi chak’ik ta il<strong>el</strong> ta nuti’ yilobil te ta sko’olalil no’ox xchi’uk ta yo’lil bu nakalik no’ox. Jech’ li jula’anvan<strong>el</strong> xchi’uk xa jutuk snopb<strong>en</strong>al xchi’uk sv<strong>en</strong>tainobil, k‘alal chk’ot xchi’uk jutuk ojtakin<strong>el</strong> ba’ay to’ox te k’usi chk’ot stae, k’ucha’al chojtakinbe jujuntik ta y<strong>el</strong>aniletik tsot k’<strong>el</strong>obil k’usi yalobil li bu yajvil xchi’uk jnaklejetik. las ag<strong>en</strong>cias de viaje hasta las guías escritas para viajeros pasando por millares de páginas <strong>en</strong> internet, se resaltan los rasgos id<strong>en</strong>titarios de cada grupo, haci<strong>en</strong>do hincapié <strong>en</strong> las peculiaridades que, junto con los parajes naturales idílicos y los restos de culturas mil<strong>en</strong>arias, conviert<strong>en</strong> ciertos lugares <strong>en</strong> exclusivos. Por <strong>el</strong>lo, los indíg<strong>en</strong>as crean o recrean manifestaciones de su cultura, o basadas <strong>en</strong> esta, que proyectan no solam<strong>en</strong>te cuando llegan los visitantes: también lo hac<strong>en</strong> a través de las páginas web que desde hace algún tiempo han diseñado para publicitarse sin intermediarios. También hay que t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que se está dando una reori<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> las actividades turísticas, <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a parte condicionada por la reflexión que las sociedades occid<strong>en</strong>tales están haci<strong>en</strong>do <strong>en</strong> torno a la conservación, preservación y sost<strong>en</strong>ibilidad d<strong>el</strong> medio, conceptos que podemos aplicar a diversos sistemas vinculados al desarrollo local (PASTOR, 2008). En cualquier caso, lo interesante es comprobar cómo <strong>en</strong> distintos lugares los individuos locales, ya sean campesinos o indíg<strong>en</strong>as, empiezan a contactar con <strong>el</strong> turista desde que proyectan <strong>en</strong> internet rasgos de la propia id<strong>en</strong>tidad y d<strong>el</strong> medio que habitan. Así, <strong>el</strong> visitante con cierta conci<strong>en</strong>cia y responsabilidad, llegará a la comunidad con nociones previas de lo que va a <strong>en</strong>contrar, ya que conocerá algunas de las características peculiares que defin<strong>en</strong> <strong>el</strong> lugar y sus habitantes. 69 |
- Page 1 and 2:
IMPACTOS SOCIOCULTURALES EN EL TURI
- Page 3 and 4:
IMPACTOS SOCIOCULTURALES EN EL TURI
- Page 5 and 6:
VALENCIÀ TZOTZIL ESPAÑOL IMPACTES
- Page 7 and 8:
Als «homes autèntics», jalach’
- Page 9 and 10:
ÍNDEX PARAULES DEL RECTOR DE LA UN
- Page 11 and 12:
PARAULES DEL RECTOR DE LA UNICH DES
- Page 13 and 14:
en els sis idiomes que s’hi veuen
- Page 15 and 16:
PARAULES DE LA VICERECTORA DE RELAC
- Page 17 and 18:
naturaleza o la cultura. Por ello,
- Page 19 and 20: més, un interès: la construcció
- Page 21 and 22: PRÒLEG AQUEST TEXT ÉS producte de
- Page 23 and 24: estudi des de les disciplines de l
- Page 25 and 26: 23 |
- Page 27 and 28: INTRODUCCIÓ EL TURISME HA estés e
- Page 29 and 30: amb el turisme comunitari; el terce
- Page 31 and 32: 1 EL TURISME COMUNITARI I LA SEUA R
- Page 33 and 34: nacional era més important que la
- Page 35 and 36: l’agricultura dins d’una mateix
- Page 37 and 38: participación de las secretarías
- Page 39 and 40: mica en una alternativa de desenvol
- Page 41 and 42: l’ús racional dels recursos natu
- Page 43 and 44: Calle de Frontera Corozal con anunc
- Page 45 and 46: pot convertir-se en una forta amena
- Page 47 and 48: creació d’una xarxa denominada R
- Page 49 and 50: económicos que genera esta prácti
- Page 51 and 52: una estratègia per a arribar al de
- Page 53 and 54: 2 CULTURA, IDENTITAT I TURISME PER
- Page 55 and 56: vivimos en su memoria, creamos lazo
- Page 57 and 58: La identidad consiste esencialmente
- Page 59 and 60: Artesanas lacandonas, Lacanjá Chan
- Page 61 and 62: com poden coexistir cultures múlti
- Page 63 and 64: formes de manejar les seues situaci
- Page 65 and 66: lacandones, que fins fa poc temps r
- Page 67 and 68: els pobladors de la Selva Lacandona
- Page 69: fomentar el desenvolupament local c
- Page 73 and 74: Mural de Bonampak 71 |
- Page 75 and 76: Árbol de caoba Guacamaya roja 73 |
- Page 77 and 78: 3 LA SELVA LACANDONA EL NOSTRE RECO
- Page 79 and 80: del país, entre els rius més impo
- Page 81 and 82: 3. . Pèrdua de la pràctica agríc
- Page 83 and 84: 4 CONVIVÈNCIA DELS POBLADORS. ORIG
- Page 85 and 86: arreplegaven en Tenosique i que fin
- Page 87 and 88: de l’Estat de Chiapas), inicia l
- Page 89 and 90: Cabañas turísticas de Escudo Jagu
- Page 91 and 92: 5 INICI I DESENVOLUPAMENT DEL TURIS
- Page 93 and 94: això finançat pel Projecte Desenv
- Page 95 and 96: naturales, como la laguna de color
- Page 97 and 98: serveis oferits als visitants, tot
- Page 99 and 100: organitzar per a cercar finançamen
- Page 101 and 102: en funcionamiento. No cuentan con e
- Page 103 and 104: Rodolfo Chambor Yuk, Director Ejecu
- Page 105 and 106: a l’agricultura i conreen dacsa,
- Page 107 and 108: ecepció, dues cabanyes en construc
- Page 109 and 110: mera que va entrar en contacte amb
- Page 111 and 112: Grupo de Guías Kok Chan, Grupo de
- Page 113 and 114: ció de petjades de la fauna local
- Page 115 and 116: dissenys tèxtils de la cultura ch
- Page 117 and 118: dels Pobles Indígenes i la Comissi
- Page 119 and 120: Una tarde en la Selva Lacandona 117
- Page 121 and 122:
6 ACTIVITAT TURÍSTICA I RECURSOS C
- Page 123 and 124:
Pocs llocs de treball poden aconseg
- Page 125 and 126:
collarets, cistells, figures de fan
- Page 127 and 128:
No podem oblidar les talles en fust
- Page 129 and 130:
ofici de Nahá. És gran el recel g
- Page 131 and 132:
Kayum Ma’ax Martínez, pintor de
- Page 133 and 134:
Niña y artesanía de Lacanjá Chan
- Page 135 and 136:
i després va regressar al seu Nah
- Page 137 and 138:
seua cultura, trobem que els altres
- Page 139 and 140:
de las Golondrinas); uns altres s
- Page 141 and 142:
transmetre un coneixement oblidat p
- Page 143 and 144:
Cascada Las Golondrinas, Nueva Pale
- Page 145 and 146:
Ofelia Chambor y su madre, Lacanjá
- Page 147 and 148:
7 IMPACTES SOCIOCULTURALS DE LA GES
- Page 149 and 150:
aquesta circumstància pot incidir
- Page 151 and 152:
azones fundamentales: el excesivo t
- Page 153 and 154:
cipació i responsabilitats especí
- Page 155 and 156:
la millora en les carreteres d’ac
- Page 157 and 158:
caiac. Quant als joves podem afirma
- Page 159 and 160:
diverses religions, fonamentalment
- Page 161 and 162:
Kayum Carlos y su hijo, habitantes
- Page 163 and 164:
Jóvenes mujeres de la etnia Ch’o
- Page 165 and 166:
CONCLUSIONS Sintetitzem ara una sè
- Page 167 and 168:
-Se segueixen aplicant els sistemes
- Page 169 and 170:
modificant-se, conserven la identit
- Page 171 and 172:
Río Usumacinta, Frontera Corozal 1
- Page 173 and 174:
Entrevista a Carmelo Chambor Yuk, l
- Page 175 and 176:
Equipo de investigación, Cascada C
- Page 177 and 178:
© de los textos: MARÍA JOSÉ PAST