19.05.2013 Views

Alma Poloni «ISTA FAMILIA DE FINE AUDACISSIMA ...

Alma Poloni «ISTA FAMILIA DE FINE AUDACISSIMA ...

Alma Poloni «ISTA FAMILIA DE FINE AUDACISSIMA ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

études de cas, in Pur une anthropologie du prélèvement seigneurial dans les campagnes<br />

médiévales (XIe-XIVe siècles). Réalités et représentations paysannes, Paris 2004, pp. 239-<br />

270.<br />

16 AVBg, Diplomata seu iura Episcopatus, nn. 76 (1256 gennaio 2), 79 (1257 luglio 30),<br />

80 (1257 giugno 26).<br />

17 Ibid., n. 84: «Suprascriptus d. Raymondus ser Ardengi de Fine dixit ut ipse aut alii sui<br />

parentes de Fine et homines de Lonore de Sungavazio et de Cerete tenent et possident<br />

multas possessiones ficta et iura et decimas …spectantia suprascripto episcopatui, que<br />

tam ipse d. Raymondus declarare nescit».<br />

18 Nel 1211 Acerbo da Fino aveva ottenuto in concessione le decime di Fino, di Onore, di Songavazzo<br />

(AVBg, Rotolum Episcopatus Bergomi 1258). Nel 1250 Raimondino da Fino<br />

prese in affitto le decime di Songavazzo e di Cerete (ACBg, Pergamene, n. 1539, 1250 febbraio<br />

5).19<br />

19 F. MENANT, Campagnes lombardes du Moyen âge. L'économie et la société rurales dans<br />

la région de Bergame, de Crémone et de Brescia du Xe au XIIIe siècle, Rome 1993, pp. 633-<br />

655; J. C. MAIRE VIGUEUR, Cavalieri e cittadini. Guerra, conflitti e società nell'Italia comunale,<br />

Bologna 2004, pp. 275-287.<br />

20 B. BELOTTI, Storia di Bergamo e dei bergamaschi, 8 voll., III, Bergamo 1989 (ed. orig.<br />

1959), pp. 223-294.<br />

21 BELOTTI, Storia cit., p. 270.<br />

22 Per un confronto M. <strong>DE</strong>LLA MISERICORDIA, Divenire comunità. Comuni rurali, poteri locali,<br />

identità sociali e territoriali in Valtellina e nella montagna lombarda nel tardo medioevo,<br />

Milano 2006, pp. 641-660.<br />

23 PE<strong>DE</strong>RZANI, Venezia cit., pp. 91-92.<br />

24 R 52: «Consideravimus quod causas et rationes vos moventes in materia illa omnibus itaque<br />

bene discussis et ponderatis concurrentes in opinionem vobiscum cum pro beneficiando<br />

et ampliando civitatem nostram Pergami tum et quia ab antiquo ipsi homines supplicantes<br />

fuerunt et sunt cives Pergami et cum ipsa civitate substinuerunt et substinent<br />

honera et factiones terminavimus et volumus quod homines predicti de Fine et de Bucellenis<br />

habitantes in terris et comunibus de Fine Honore Castione Gromi et Gandelino sunt<br />

et remaneant veri cives civitatis Pergami et cum ipsa civitate quecumque honera tam realia<br />

quam personalia faciant et substineant sicut faciunt et substinent ceteri cives habitantes<br />

in civitate Pergami».<br />

25 PE<strong>DE</strong>RZANI, Venezia cit., pp. 93-100.<br />

26 Questi dati sono riportati in una delle suppliche degli uomini di Onore alle autorità veneziane<br />

(R 72). Dobbiamo pensare in ogni caso che siano abbastanza attendibili, dal momento<br />

che non vengono contestate dai da Fino nella loro risposta. In effetti l’estimo dei cittadini<br />

«extra civitatem» del 1470 registra 51 famiglie della parentela da Fino (BCBg, Archivio<br />

storico comunale, Estimi, s. 30, V, 1470, cc. 100v-104v) e il calcolo di 35-40 famiglie<br />

concentrate a Onore e Fino e 10-15 insediate in altre comunità, in particolare a Rovetta<br />

e Castione, non è implausibile.<br />

27 R 68: «Quod cives parentelle de Fine non teneantur ad aliquam contributionem daciorum<br />

limitationis sive onerum cum ipsis comuni et hominibus del Honore aliqua occasione<br />

vel causa, sed facere teneantur onera et factiones cum civitate nostra Pergami cum sint<br />

cives et pro civibus habeantur».<br />

28 A questa sentenza si fa riferimento nella lettera ducale citata nella nota precedente.<br />

44

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!