02.06.2013 Views

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

menimisse <strong>di</strong>plomatis ejusdem Richar<strong>di</strong> anno 1060<br />

conscripti, atque a nobis e<strong>di</strong>ti, ut supra <strong>di</strong>ximus, vol.<br />

V. pag. 23: nam in ipso quoque locus, quo datum fuit,<br />

adscriptus non occurrit. Quod minime mirum cuipiam<br />

videri debet. Patet enim ex historia tunc temporis<br />

Dynastas bello et armis o<strong>per</strong>am vel maxime de<strong>di</strong>sse,<br />

ac proinde eorum Curias constanti ratione caruisse in<br />

<strong>di</strong>plomatis solemnitatibus et formulis munien<strong>di</strong>s:<br />

quam quidem constantem rationem <strong>per</strong> ea tempora<br />

dumtaxat deprehen<strong>di</strong>mus, quibus regibus nostris certa<br />

ac stabili Curia uti licuit. Quod vero attinet ad notas<br />

chronologicas, quae occurrunt in eo, de quo<br />

e<strong>di</strong>sserimus, monumento, <strong>di</strong>cimus Richar<strong>di</strong> <strong>di</strong>plomata<br />

<strong>per</strong>volutanti in oculos statim incurrere nullum hunc<br />

Principem fixum habuisse canonem in hujusmo<strong>di</strong><br />

notis suis <strong>di</strong>plomatis allinen<strong>di</strong>s. Et re quidem vera<br />

potestne inusitatior fingi vel excogitari ratio epochas<br />

signan<strong>di</strong>, quam ea quae occurrit in Richar<strong>di</strong> <strong>di</strong>plomate<br />

an. 1060, supra a nobis memorato? Inibi legitur: Facta<br />

est donacio Kalen<strong>di</strong>s Mai in illo anno, quo obiit<br />

Henricus Rex Gallie Philipo filio eius in regno illi<br />

succedente, atque Nicho<strong>la</strong>o Papa Romane Ecclesie<br />

presidente. Postremo de in<strong>di</strong>ctione VII, quae in annum<br />

1053 non convenit, Franchius non hoc quoque<br />

argumento ad <strong>di</strong>plomatis veracitatem convellendum<br />

usus esset, si paulum atten<strong>di</strong>sset annum qui in eo<br />

consignatus deprehen<strong>di</strong>tur, Pisanum esse, ideoque<br />

in<strong>di</strong>ctionem VII, ex ea annos supputan<strong>di</strong> ratione<br />

decurrisse.<br />

At, urget Franchius, cum anno 1053 Richardus<br />

<strong>Aversa</strong>m tantummodo possederit, a Leone Ostiense<br />

Oppidulum vocatam, titulos qui in membrana<br />

leguntur, videlicet Comite Ligurie, Campania<br />

Dominone, usurpare minime poterat; etenim sciunt<br />

omnes ab anno 1058, ipsum ea loca suo im<strong>per</strong>io<br />

a<strong>di</strong>ecisse. Insu<strong>per</strong> in cunctis <strong>di</strong>plomatis, vel chartis <strong>per</strong><br />

ea tempora conscriptis numquam legitur Richardum<br />

hujusmo<strong>di</strong> titulis fuisse usum, sed Capuae Principis<br />

titulum solummodo adhibuisse, ad<strong>di</strong>to deinceps<br />

Caietae Principis titulo; postquam scilicet ea sit urbe<br />

potitus. Hae Franchii reprehensiones, sat scimus,<br />

cassae concident, si modo animadvertamus<br />

Nortmannos Dynastas titulos άμηνιόγνπο nimium in<br />

deliciis habuisse, ac Notarios plena manu in Principes<br />

hujusmo<strong>di</strong> titulos contulisse. Proinde quid mirum si<br />

Richardus Comitis Liguriae titulum in <strong>di</strong>plomate, de<br />

quo verba facimus, usurparit, cum <strong>Aversa</strong>e tantum,<br />

quae Liburiae erat contributa, dominaretur? Jam vero<br />

si ita argumentari libeat, cuncta, quotquot sunt,<br />

Rogerii regis <strong>di</strong>plomata falsa erunt, in quibus nostrae<br />

κνλαξρίαο fundator Italiae Rex appellitatur, dum<br />

extremae hujus tantum Italicae peninsu<strong>la</strong>e<br />

gubernaculo adsideret. At Franchio danda est venia, si<br />

haec non viderit; nam causae, quam defendendam<br />

susce<strong>per</strong>at, inservire debuit. Secus non falsitatis idem<br />

<strong>di</strong>ploma arguisset, quod utpote genuinum protulerat in<br />

sua <strong>di</strong>atriba, quam de origine, situ ac territorio<br />

Neapolitano elucubravit, ac Neapoli e<strong>di</strong><strong>di</strong>t anno 1754.<br />

Quod vero ad verba Campanie dominone attinet,<br />

Franchius <strong>per</strong><strong>per</strong>am ea descripsit; nam <strong>di</strong>plomatis<br />

exemplum quod in nostro Archivo adservatur, habet<br />

cui veri<strong>di</strong>cità da nessuno è ancora messa in dubbio e<br />

non<strong>di</strong>meno in quelli <strong>per</strong> niente si legge annotato il luogo in<br />

cui furono dati. Sufficiente sarà aver ricordato il <strong>di</strong>ploma<br />

redatto dello stesso Riccardo nell‟anno 1060, e da noi<br />

pubblicato, come sopra abbiamo detto, nel vol. V, pag. 23<br />

[Doc. CCCCII]: infatti, anche nello stesso non è scritto il<br />

luogo in cui fu dato. Il che <strong>per</strong> niente straor<strong>di</strong>nario deve<br />

sembrare ad alcuno. E‟ evidente dal<strong>la</strong> storia <strong>di</strong> quei tempi<br />

che i Sovrani davano il massimo del<strong>la</strong> loro o<strong>per</strong>a al<strong>la</strong><br />

guerra ed alle armi, e <strong>per</strong>tanto le loro Curie mancavano <strong>di</strong><br />

un‟attenzione costante nel rafforzare i <strong>di</strong>plomi con<br />

solennità e formule: <strong>la</strong> quale costante attenzione invero<br />

cogliamo solo in quei tempi, nei quali ai nostri re fu<br />

possibile avere una Curia certa e stabile. Invero <strong>per</strong> quanto<br />

attiene ai riferimenti cronologici, che occorrono in quel<br />

documento che abbiamo esposto nei partico<strong>la</strong>ri, abbiamo<br />

detto che <strong>per</strong> i <strong>di</strong>plomi <strong>di</strong> Riccardo imme<strong>di</strong>atamente<br />

appare davanti agli occhi <strong>di</strong> chi li stu<strong>di</strong>a assiduamente che<br />

questo Principe non aveva alcuna rego<strong>la</strong> fissa nell‟apporre<br />

riferimenti <strong>di</strong> tale tipo ai suoi <strong>di</strong>plomi. E invero è mai<br />

possibile che sia inventato o escogitato un modo più<br />

inusuale <strong>di</strong> definire l‟epoca <strong>di</strong> quello che occorre nel<br />

<strong>di</strong>ploma <strong>di</strong> Riccardo dell‟anno 1060, sopra ricordato da<br />

noi? In esso si legge: “Donazione fatta nelle Calende <strong>di</strong><br />

Maggio <strong>di</strong> quell’anno in cui morì Enrico, Re del<strong>la</strong> Gallia,<br />

a Filippo suo figlio a quello succedente nel regno, e in<br />

presenza <strong>di</strong> Nico<strong>la</strong> Papa del<strong>la</strong> Chiesa Romana”. Da ultimo<br />

a riguardo dell‟in<strong>di</strong>zione VII, che non concorda con l‟anno<br />

1053, Franchi non avrebbe fatto uso anche <strong>di</strong> questo<br />

argomento <strong>per</strong> contestare <strong>la</strong> veri<strong>di</strong>cità del <strong>di</strong>ploma, se<br />

avesse fatto un poco attenzione al fatto che era Pisano<br />

l‟anno in cui risulta essere stato emesso, e <strong>per</strong>tanto<br />

l‟in<strong>di</strong>zione VII risultava da quel modo <strong>di</strong> calco<strong>la</strong>re gli<br />

anni.<br />

Ma, insiste Franchi, poiché nell‟anno 1053 Riccardo<br />

possedeva soltanto <strong>Aversa</strong>, definita da Leone Ostiense<br />

Oppidulum, non poteva assolutamente usare i titoli che si<br />

leggono nel<strong>la</strong> <strong>per</strong>gamena, vale a <strong>di</strong>re “Conte del<strong>la</strong> Ligurie,<br />

Campanie dominone”; e, infatti, tutti sanno che lo stesso<br />

dall‟anno 1058 aggiunse quei luoghi al suo dominio.<br />

Inoltre in tutti i <strong>di</strong>plomi, o anche documenti redatti in quei<br />

tempi, mai si legge che Riccardo usava tale titolo, ma solo<br />

utilizzava il titolo <strong>di</strong> Principe <strong>di</strong> Capua, con l‟aggiunta<br />

successiva del titolo <strong>di</strong> Principe <strong>di</strong> Gaeta; vale a <strong>di</strong>re dopo<br />

che si impadronì <strong>di</strong> quel<strong>la</strong> <strong>città</strong>. Queste critiche <strong>di</strong> Franchi,<br />

sappiamo a sufficienza, cadono nel vuoto se solo<br />

osserviamo che i Signori Normanni gra<strong>di</strong>vano assai titoli<br />

<strong>di</strong> importanza, e i Notai abbondantemente attribuivano ai<br />

Principi siffatti titoli. Pertanto quale meraviglia se<br />

Riccardo usava il titolo <strong>di</strong> Conte del<strong>la</strong> Liguria nel<br />

<strong>di</strong>ploma, <strong>di</strong> cui parliamo, mentre dominava soltanto<br />

<strong>Aversa</strong> che era parte del<strong>la</strong> Liburia? Già invero se così<br />

piace argomentare, tutti, quanti sono, saranno falsi i<br />

<strong>di</strong>plomi del re Ruggiero in cui il fondatore del<strong>la</strong> nostra<br />

monarchia è chiamato “Re d’Italia”, mentre aveva il<br />

governo soltanto <strong>di</strong> un‟estremità <strong>di</strong> questa peniso<strong>la</strong> Italica.<br />

Ma a Franchi deve essere <strong>per</strong>donato se non si accorse <strong>di</strong><br />

queste cose; infatti, dovette servire al<strong>la</strong> causa che aveva<br />

preso a <strong>di</strong>fendere. Altrimenti lo stesso non avrebbe<br />

accusato <strong>di</strong> falsità il <strong>di</strong>ploma, che aveva presentato come<br />

genuino nel<strong>la</strong> sua <strong>di</strong>scussione che e<strong>la</strong>borò a riguardo<br />

34

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!