10.07.2015 Views

Archivio Storico PDF - archiviostorico.net

Archivio Storico PDF - archiviostorico.net

Archivio Storico PDF - archiviostorico.net

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

22tuate nel 179 dal console Quintus Fulvius Flaccus 12 , le quali riguardaronoverosimilmente la Val bormida 13 . infatti non poteva trattarsidell'appennino tosco-emiliano o dell'alta Val tanaro, sia perché iLigures che li abitavano erano già stati sottomessi l'anno precedente14 sia perché il riferimento alla sottomissione del 179 è fatto espli-12 Biduo quo Senatum legerunt censores Q. Fulvius consul, profectus in Ligures,per invios montes vallesque et saltus cum exercitu transgressus, signis conlatis cumhoste pugnavit neque tantum acie vicit, sed castra quoque eodem die cepit. Tria miliaducenti hostium omnisque ea regio Ligurum in deditionem venit. Consul deditos in campestresagros deduxit praesidiaque montibus inposuit: LIV., XL, 53, 1-3, in FontesLigurum et Liguriae Antiquae citate, p. 160, n. 392.13 Questa è l’interpretazione che si è imposta recentemente: S. GiOrceLLi berSani,Alla periferia dell’impero. Autonomie cittadine nel Piemonte sud-orientale romano,torino, 1994, pp. 177 e 178, e. Gabba, Le fonti storiche, la romanizzazione e l’etàimperiale, in Libarna, a cura di S. FinOccHi, cassa di risparmio di alessandria, torino,1987, pp. 27-34, alla p. 28, e e. SaLOMOne GaGGerO cit., p. 134. Già il toynbee avevarilevato che “the Statielli were unique among the Ligurian peoples in never having beenat war with rome, according to Livy, book XLii, chap. 8. However the terms of theresolution passed by the Senate in 172 b. c. as cited by Livy, book, XLii, chap. 22, suggestthat the Statielli may have been at war with rome in 179 b. c., though not since thatyear (see book XL, chap. 53)”, cioè la spedizione in Val bormida (cfr. la nota precedente):a. J. tOynbee, Hannibal’s Legacy. The Hannibalic War’s Effects on Roman Life,2 voll., Londra, new york, toronto, 1965, ii, Rome and her Neighbours afterHannibal’s Exit, p. 206, nota n. 2. invece F. M. GaMbari, L’età del Ferro nell’Acquesecit., p. 32, nota n. 10, rifacendosi a M. VenturinO GaMbari, Montaldo di Mondovì cit.,pp. 19, 20 e 26, ha ritenuto che la spedizione del 179 segnasse la conclusione delle operazionimilitari contro i Montani, iniziate nel 201. certamente è possibile che anche questifossero attaccati dal console Quintus Fulvius Flaccus nel 179, ma dovevano esserequelli orientali, confinanti con gli Statielli della Val bormida che avevano aiutatoMagone (cfr. ii, note nn. 5 e 6).14 Consules ambo in Ligures exercitus induxerunt diversis partibus. Postumiusprima et tertia legione Ballistam Letumque Montis obsedit et premendo praesidiis angustossaltus eorum commeatus interclusit inopiaque omnium rerum eos perdomuit.Fulvius, secunda et quarta legione adortus a Pisis Apuanos Ligures, qui eorum circaMacram fluvium incolebant in deditionem acceptos, ad septem milia hominum in navesinpositos praeter oram Etrusci Maris Neapolim transmisit; inde in Samnium traductiagerque iis inter populares datus est. Montanorum Ligurum ab A. Postumio vineae caesaefrumentaque deusta donec, cladibus omnibus belli coacti, in deditionem veneruntarmaque tradiderunt. Navibus inde Postumius ad visendam oram IngaunorumIntemeliorumque Ligurum processit: LIV., XL, 41, 1-6, in Fontes Ligurum et LiguriaeAntiquae citate, p. 159, nn. 389 e 390. i Montes Ballista Letumque si trovavanonell’appennino tosco-emiliano perché nel 176 hostes sub adventum C. Claudi, a quoduce se meminerant nuper ad Scultennam flumen victos fugatosque (sul Panaro, nel177: LIV., XLi, 12, 7-9, ibidem, p. 162, n. 398), locorum magis praesidio adversus infeliciterexpertam vim quam armis se defensuri, duos montes: Letum et Ballistam, ceperuntmurisque insuper sunt amplexi: LIV., XLi, 18, 1, ibidem, p. 165, n. 406. Pertanto

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!