Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

242 Kamerstuk 23 987, nr. 5.
243 Kamerstuk 23 987, nr. 3 en SER (2001).
244 Handelingen 23 oktober 2002, blz. 575–660
245 Handelingen 23 september 2003, blz.
205–223
246 SP in Kamerstuk 29 407, nr. 18 en Handelingen
29 april 2004, blz. 4769–4771,
Kamerstuk 29 407, nr. 60, Kamerstuk 29 407,
nr. 71, Kamerstuk 29 407, nr. 77, Kamerstuk
29 407, nr. 94 en Kamerstuk 29 407, nr. 104.
SGP in Kamerstuk 29 407, nr. 45.
BIJLAGEN
1 Politieke context
In de Nederlandse politiek is (tenminste) de laatste tien jaar een discussie
gaande over de toetreding van de nieuwe Europese lidstaten en over de
gevolgen voor de arbeidsmigratie. In deze bijlage worden de belangrijkste
besluitvormingsmomenten, samen met een overzicht van de belangrijkste
argumentatie en discussiethema’s uit Tweede Kamerdebatten weergegeven.
Besluitmomenten toetreding 2004
In 2004 traden tien nieuwe lidstaten toe tot de EU, waarvan acht Midden-
en Oost-Europese lidstaten. De belangrijkste vraag was of en zo ja, welke,
overgangsmaatregelen getroffen moesten worden bij het openstellen van
het vrije verkeer voor werknemers voor deze landen. Op initiatief van de
Tweede Kamer zijn overgangsmaatregelen ingevoerd, verlengd of
verscherpt. Later, rond 2007, verschoof de politieke discussie naar de
binnenlandse problematiek. De vraag rees hoe om te gaan met de nieuwe
migranten.
Geen overgangsmaatregelen (2000 tot 2002)
Bij de standpuntbepaling over de toetreding van de nieuwe landen
concludeerde het kabinet-Kok II dat de gevolgen van de uitbreiding voor
de arbeidsmigratie voor Nederland beperkt zouden zijn. 242 Werkgevers
drongen aan op het openstellen van de grenzen omdat men bang was
bestaande vacatures niet te kunnen vervullen. Om die reden werd
besloten geen overgangsmaatregelen te treffen. De Tweede Kamer stelde
dit nauwelijks ter discussie. In het Kamerdebat stelde de woordvoerder
van de CDA-fractie vragen over de omvang van de arbeidsmigratie.
Volgens de regering bleek uit studies 243 en uit ervaringen met andere
nieuwe lidstaten dat de arbeidsmigratie en de gevolgen daarvan zouden
meevallen. 244
Heroverweging (zomer 2003)
Toen de Tweede Kamer een jaar vóór de toetreding sprak over een
wetsvoorstel dat werkgevers die geen arbeiders kunnen vinden stimuleert
prioriteit te geven aan arbeiders uit Midden- en Oost-Europa, klonken er
kritische geluiden over het ontbreken van overgangsmaatregelen.
Woordvoerders van de VVD- en de SGP-fractie wezen op de Nederlandse
economie. Deze leek tot stilstand te zijn gekomen. De VVD- en CDA-fractie
wezen op het gevaar van verdringing van Nederlandse werknemers door
arbeidsmigranten. De VVD-fractie beschreef de overgangsmaatregelen
van Oostenrijk en Duitsland en meende dat Nederland daarvan kon leren.
De woordvoerder van de PvdA-fractie pleitte voor de instandhouding van
een gereguleerde arbeidsmarkt en voor bestrijding van illegale arbeid:
«mensonterende praktijken, waarvan sprake is bij illegale arbeid, moeten
worden tegengegaan».
Ten slotte voerden woordvoerders van de fractie van de PvdA, SGP en SP
een uitgebreid debat met de toenmalige staatssecretaris Rutte van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid over de braindrain en tekorten op bepaalde
gebieden van de arbeidsmarkt in de landen van herkomst. 245 Dit
argument kwam een enkele keer terug gedurende de vele jaren van debat
over open grenzen voor werknemers in de EU, maar speelde geen grote
rol meer. 246 Het achterwege laten van overgangsmaatregelen stond in dit
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 108