Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

38 Verslag openbaar gesprek met Prof. Dr.
Bakker, manager taakgroep Sociaal Economisch
Totaalbeeld CBS, de heer van der Velde,
Gemeente Den Haag en Prof. Dr. Engbersen,
hoogleraar sociologie Erasmus Universiteit,
15 juni 2011.
39 Weltevrede, de Boom, Rezai, Zuijderwijk en
Engbersen (2009).
40 Kamerstuk 29 407, nr. 118.
problemen te voorkomen. 38 Maar ook voor andere beleidsvelden is het
voor gemeenten belangrijk te weten om hoeveel migranten het gaat.
Bijvoorbeeld om de leerplicht te kunnen handhaven en ervoor te zorgen
dat er geen belastinginkomsten worden misgelopen.
Combinatie van bestanden geeft een completer beeld
In Nederland komen de cijfers over aantallen migranten voornamelijk van
het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze cijfers zijn met name
gebaseerd op het aantal migranten dat als inwoner van Nederland staat
ingeschreven in de GBA. Het gaat dan met name om migranten (niet
alleen arbeidsmigranten) die de intentie hebben langer dan vier maanden
in Nederland te verblijven en zich inschrijven in de GBA. Om het aantal
werknemers in kaart te brengen maakt het CBS gebruik van de polisadministratie
UWV en de Belastingdienst. Daaronder vallen ook werknemers
die korter dan vier maanden in Nederland verblijven, zoals seizoensarbeiders.
Om een nog completer beeld te krijgen van het aantal arbeidsmigranten
in Nederland zijn aanvullende gegevens en schattingen nodig van degene
die niet in de GBA voorkomen of als werknemer ingeschreven staan. Het
gaat dan vooral om zelfstandigen en illegale werknemers. Zelfstandigen
kunnen zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel, hetzij in Nederland,
hetzij in het thuisland. Geschat wordt dat ongeveer een derde van het
aantal zelfstandigen zich niet in Nederland registreert bij de Kamer van
Koophandel. 39 Als zij zich wel inschrijven staan ze meestal ook
ingeschreven in de GBA omdat een fysiek adres noodzakelijk is. Illegale
werknemers komen niet voor in de registraties. De omvang wordt bepaald
aan de hand van schattingen.
Een totaalbeeld van het aantal arbeidsmigranten bestaat dan ook uit een
combinatie van verschillende groepen arbeidsmigranten:
1. Tijdelijke werknemers die hier korter dan vier maanden verblijven en
geen inschrijvingsplicht hebben bij de GBA, wel bij het UWV.
2. Arbeidsmigranten die voor langere tijd naar Nederland komen, met
wellicht de intentie om zich te vestigen – staan meestal ingeschreven
in de GBA en bij het UWV.
3. Zelfstandigen zonder personeel – deels in Kamer van Koophandel en
de GBA.
4. Illegalen – niet in de GBA, niet bij het UWV.
3.4 Begin 2011 zijn er ten minste tweehonderdduizend arbeidsmigranten
uit Midden- en Oost-Europa in Nederland
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) schat het aantal
arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa op 200 000: «Wanneer we
de laatste schatting van 165 000 arbeidsmigranten uit Midden- en
Oost-Europa (op 1 januari 2009), gecombineerd met het sindsdien
toegenomen aantal geregistreerde werknemers en zelfstandigen,
extrapoleren, komt het huidige aantal arbeidsmigranten uit Midden- en
Oost-Europa uit op ongeveer 200 000.» 40
Professor Engbersen schat in dat het aantal wat hoger zal liggen:
De heer Engbersen: «Veel mensen zijn niet geregistreerd in de GBA, maar
verrichten wel reguliere loonarbeid. Zij zitten in de UWV-bestanden. We
kunnen de bestanden combineren. Het is ooit gedaan door Risbo, in
samenwerking met mijn eigen onderzoeksgroep. Toen kwamen we uit op
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 35