Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

87 Verslag openbaar gesprek met de heer
Grijpstra, manager Werk en Inkomen Research
voor Beleid, 16 juni 2011.
88 Verslag openbaar gesprek met de heer Boer,
Beleidsmedewerker Stichting Naleving Cao
voor Uitzendkrachten (SNCU), 16 juni 2011.
89 Walz (2010).
90 Bondt, de en Grijpstra (2008).
91 NBBU Form 2 (2011).
92 Kamerstuk 17 050, nr. 292.
Uitzendbureaus schuiven op naar malafiditeit
In het openbaar gesprek is een indeling in drie groepen uitzendbureaus
aan de orde gekomen:
De eerste groep zijn uitzendbureaus die bonafide proberen te werken:
De heer Grijpstra: «Die zijn over het algemeen lid van de grote koepels,
zoals ABU, NBBU en VIA. Een aantal bureaus van VIA is de afgelopen
jaren een beetje naar de onderkant gezakt. Je kunt die niet helemaal meer
in deze groep plaatsen.» 87
De tweede groep zijn de uitzendbureaus die zich in een grijs gebied
begeven. Zij houden zich aan de regels qua cao-betaling, afdracht van
premies, arbeidstijden en arbeidsomstandigheden, maar grijpen alle
kansen om zoveel mogelijk geld te verdienen aan de Midden- en
Oost-Europeanen.
De derde categorie zijn de malafide bureaus. Het zijn koppelbazen die
werken met Midden- en Oost-Europeanen.
De heer Grijpstra: «Bij de derde groep gaat heel veel fout. Die bureaus
lichten de Midden- en Oost-Europeanen niet goed in over zaken als
pensioenafdracht, ziektekostenafdracht en vakantiegeld. Daarnaast doen
zij ook nog allerlei gekke dingen met huisvesting, boetes en reiskosten. De
tweede groep opereert soms net op het randje op het gebied van
huisvesting, reiskosten en boetes. Men rekent hoge kosten en geeft om de
haverklap een boete. Mensen worden vaak gehuisvest op compounds
waar zij de boodschappen bij de kampwinkel moeten doen tegen
exorbitant hoge prijzen. De eerste bureaus proberen het allemaal netjes te
doen, maar ondervinden zeer veel schade van de concurrentie.» 87
De SNCU herkent een verschuiving van bonafide bureaus naar het grijze
gebied en vanuit het grijze gebied naar het malafide gebied. 88 Er treedt
een accentverschuiving naar andere vormen van malafiditeit. In een
aanzienlijk aantal gevallen wordt een groot deel van het loon ingehouden
voor kosten voor huisvesting, transport, verzekeringen en boetes. 89
Uit een schatting van Research voor Beleid blijkt dat er zo’n 5 000 tot 6 000
malafide bureaus zijn, die meer dan 100 000 personen bemiddelen. 90 Deze
schatting is inclusief zo’n 15 000 (illegale) Roemenen en Bulgaren zonder
tewerkstellingsvergunning. De verwachting van de commissie is dat dit
vooral circulaire migranten en footloose migranten zijn.
De malafide praktijken komen het meest voor in de land- en tuinbouw, de
bouwnijverheid, de vleesverwerkende industrie en de schoonmaak.
Recent heeft de Stichting Naleving CAO voor Uitzendkrachten (SNCU)
berekend dat er sprake is van 6 400 malafide uitzendbureaus. 91
4.5 Aanpak malafide uitzendbureaus niet effectief
Op 1 juli 1998 is het vergunningstelsel voor uitzendbureaus afgeschaft. De
argumenten die hiervoor werden genoemd zijn: flexibiliseren van de
arbeidsmarkt, vergunningenstelsel heeft geen effect omdat degenen die
illegaal of frauduleus willen handelen «onder water» gaan en er sprake is
van een kleine pakkans. 92 Ook moet de overheid een vergunningstelsel
uitvoeren en betalen, wat tot extra kosten leidt. Ten slotte zou een
vergunningstelsel leiden tot extra bureaucratie. In 2004 deed VVD
staatssecretaris Van Hoof een voorstel voor herinvoering van de vergunningplicht.
Alleen de SP steunde het voorstel van Van Hoof, de andere
partijen wilden dat de branche zelf ging reguleren.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 52