Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

55 Commissie Arbeidsparticipatie (2008).
56 Cedefop (2008).
57 UWV Werkbedrijf (2011).
58 Position Paper HIT foundation (2011),
Position Paper OTTO workforce (2011),
Position Paper Bouwend Nederland (2011) en
Zorginnovatieplatform (2009).
59 SER (2011b).
60 Verslag openbaar gesprek met de heer van
Gool, directeur OTTO Workforce, 15 juni 2011,
Position Paper VNO-NCW-MKB Nederland
(2011).
61 Persbericht CBS, vrijdag 17 december 2010,
Tempo vergrijzing loopt op.
62 Euwals, Folmer, Knaap en Volkerink (2009).
arbeidsaanbod kan worden gedacht aan de hogere participatie van
ouderen en vrouwen of parttimers die fulltime gaan werken. Economische
en arbeidsmarktontwikkelingen inschatten op de korte termijn is omgeven
met de nodige onzekerheden en op de lange termijn nemen de onzekerheden
nog verder toe.
Beperkte vraag naar arbeidsmigranten op korte termijn
De adviescommissie Arbeidsparticipatie voorzag voor Nederland een
tekort van 375 000 arbeidskrachten in 2015. 55 De adviescommissie
baseerde zich op een EU-studie van Cedefop. 56 Hierin werd voorspeld dat
er tot 2015 in totaal 600 000 extra banen bij komen als gevolg van de groei
van de werkgelegenheid. De adviescommissie deed de voorspelling vóór
de economische crisis toen er sprake was van krapte op de arbeidsmarkt.
De ontwikkeling van het aantal banen volgt (met vertraging) de economische
ontwikkeling. Het is dan ook aannemelijk dat de economische
crisis invloed heeft op de werkgelegenheid.
Meer recent voorspelde het UWV bij een bescheiden economische groei
voor de korte termijn (2013–2016) een zeer lichte groei van het aantal
banen: gemiddeld 0,5 procent per jaar. 57 Dit komt overeen met een groei
van 43 000 per jaar: 34 000 werknemers en 9000 zelfstandigen. Deze groei
kan bijna volledig worden opgevangen door de groei van het structurele
arbeidsaanbod, dat wil zeggen een groei van het autochtone arbeidsaanbod.
Uit de gesprekken van de commissie bleek dat op de korte
termijn (tot 2015) een lichte groei van het structurele arbeidsaanbod van
gemiddeld 0,4 procent per jaar (door onder andere hogere participatie van
vrouwen en ouderen) wordt verwacht. Dit komt overeen met een toename
van het structurele arbeidsaanbod in de periode 2011–2015 van ongeveer
140 000 personen.
Onzekere vraag op lange termijn
Diverse organisaties, zoals de HIT foundation, OTTO workforce, Bouwend
Nederland en het Zorginnovatieplatform verwachten, vooral door de
vergrijzing, voor de toekomst flinke tekorten op de arbeidsmarkt. 58 Ook de
Sociaal-Economische Raad (SER) verwacht voor de lange termijn dat de
instroom op de arbeidsmarkt onvoldoende zal zijn om de vervangingsvraag
en de uitbreidingsvraag op te vangen. 59 De SER ziet als één van de
oplossingen het bevorderen van de arbeidsmobiliteit.
Het totale arbeidsaanbod zal volgens de SER in 2030 naar verwachting
120 000 personen lager zijn ten opzichte van 2007. VNO-NCW-MKB
Nederland komt op basis van cijfers van het CBS tot de conclusie dat in
2020 door demografische ontwikkelingen meer dan 250 000 fulltime
banen niet vervuld kunnen worden en OTTO workforce heeft berekend dat
er in 2020 600 000 tot 700 000 arbeidsmigranten nodig zijn. 60 Volgens het
CBS daalt de potentiële beroepsbevolking van 20- tot 65-jarigen tot 2 040
met 800 000 mensen. 61
Het onderzoek van Euwals, e.a. komt tot een tegengestelde conclusie. 62
Volgens deze auteurs daalt de potentiële beroepsbevolking de komende
vijftien jaar met 300 000. Als het aanbod van arbeid afneemt, is er in
eerste instantie krapte op de arbeidsmarkt. Op de lange termijn passen
actoren hun gedrag aan, bijvoorbeeld werknemers die hogere lonen
afdwingen. Bij hogere lonen zullen meer mensen toetreden tot de
arbeidsmarkt en door de hogere loonkosten gaan werkgevers op zoek
naar alternatieven. Bovendien leiden hogere loonkosten tot hogere prijzen
en dat zorgt weer voor minder vraag naar het product. Minder vraag naar
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 45