Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

236 Brücker en Dammelang (2009).
237 Europese Commissie, 2008 COM (2008) 765
Mededeling. Het effect van het vrije verkeer
van werknemers in de context van de
uitbreiding van de EU, Verslag over de eerste
fase (1 januari 2007–31 december 2008) van de
overgangsmaatregelen, als vastgesteld in het
Toetredingsverdrag van 2005 en als vereist
overeenkomstig de overgangsmaatregel die is
vastgesteld in het Toetredingsverdrag van
2003. Brussel 2008, p. 10.
238 M. Kahanec e.a. concluderen dat «....selfemployment
seems to have been used as a
means to circumvent transitory arrangements
in Germany.» (p. 17) Zij wijzen daarbij op het
geringe aandeel migranten dat zich als
zelfstandigen in de periode 2004 t/m 2007 in
het VK vestigt, terwijl in dezelfde periode 40%
van de migranten uit de 8 Midden- en
Oost-Europese lidstaten als zelfstandige
Duitsland binnen komt.
239 Europese Commissie 2008-1.
240 H. Brücker en Dammelang (2009).
241 Positionpaper R. Jennissen (WODC) voor
de commissie Lura.
Sociaal Fonds en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
gezinnen te ondersteunen.
8.2 De impact van overgangsmaatregelen
De omvangrijke concentraties van migranten in sommige lidstaten
worden door onderzoekers mede toegeschreven aan verschillen in de
toepassing van overgangsmaatregelen. Zo wijzen Brücker, et al. erop dat
Duitsland en Oostenrijk voor toetreding de belangrijkste bestemmingen
voor Midden- en Oost Europeanen waren. 236 Voor 2004 vingen zij meer
dan 60 procent op van de migratie uit de acht Midden- en Oost-Europese
lidstaten en Bulgaren en Roemenen op. Na toetreding verschuift de
migratiestroom richting landen die geen of slechts geringe beperkingen
van de toegang tot hun arbeidsmarkt kennen, zoals het Verenigd
Koninkrijk en Ierland.
Tegelijkertijd wijst de ervaring in lidstaten als Zweden, Finland,
Griekenland, Portugal (in een vroeg stadium vrije toegang tot de
arbeidsmarkt, maar lage instroom) en Duitsland en Oostenrijk (beperkte
toegang, maar relatief hoge instroom) erop dat er geen eenduidig en
rechtstreeks verband tussen overgangsmaatregelen en het aantal
migranten bestaat. De Europese Commissie komt dan ook tot de conclusie
dat «.... beperkingen ten aanzien van de toegang tot de arbeidsmarkt
slechts van beperkte invloed zijn op de verdeling van de mobiliteit binnen
EU landen. Uiteindelijk worden de mobiliteitsstromen gestuurd door
andere factoren, zoals de algemene vraag naar arbeid, netwerkeffecten via
bestaande buitenlandse bevolkingen of taal. De toegangsbeperkingen tot
de arbeidsmarkt zullen alleen maar een vertragende werking hebben op
de aanpassingen van die arbeidsmarkt.» 237
Uit onderzoek komt ook een aantal andere effecten van overgangsmaatregelen
naar voren. Een duidelijk verband lijkt er te bestaan tussen
overgangsmaatregelen en het aantal migranten dat als zelfstandige een
land binnenkomt. Daar waar de toegang voor werknemers beperkt is,
neemt het aantal zelfstandigen toe. 238 Ook zijn er aanwijzingen dat
migranten minder snel terugkeren naar het land van herkomst, als zij
daarmee hun TWV verliezen. Tenslotte zijn er indicaties dat zwartwerken
en illegale tewerkstelling afnemen wanneer de toegang tot de arbeidsmarkt
wordt vrijgegeven. 239
8.3 Inschattingen van het aantal Bulgaren en Roemenen dat
mogelijk naar Nederland zal komen
De economische verschillen tussen de oude en nieuwe EU-lidstaten
(convergentie) worden kleiner, maar zijn nog steeds groot. Gegeven de
grote uitdagingen waarvoor Roemenie en Bulgarije staan is het de vraag
of de convergentie door zal zetten
Brücker, e.a. vinden in hun onderzoek sterke aanwijzingen voor economische
convergentie tussen de oude EU-15 en de acht Midden- en
Oost-Europese lidstaten. 240 Volgens Brücker, et al. verloopt na toetreding
het proces van convergentie sneller dan ervoor. De werkloosheid is dan
teruggelopen tot een gemiddelde van 7 procent, gelijk aan het gemiddelde
werkloosheidspercentage in de EU-15. Dit kan niet worden verklaard
doordat de werkloosheid is «geëxporteerd», in de periode 2003–2007
heeft de economische groei volgens de Europese Commissie drie miljoen
nieuwe banen in de nieuwe lidstaten gecreëerd. Hoewel het werkloosheidspercentage
in Polen in 2010 nog altijd 4,1 procentpunten hoger was
dan in Nederland, is dit verschil in de periode van 2000–2010 met 8,9
procentpunten afgenomen. 241 Ook de economische groei in Polen wijst op
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 95