Eindrapport Lessen Uit Recente Arbeidsmigratie - Tweede Kamer

108 Berg, van den, Brukman en van Rij (2008).
109 Verslag openbaar gesprek met de heer van
den Bos, Inspecteur-generaal Sociale Zaken en
Werkgelegenheid, 16 juni 2011.
110 Verslag openbaar gesprek met mevrouw
Swinkels, Projectleider Westland Interventieteam,
16 juni 2011.
Vereniging Internationale Arbeidsbemiddelaars (VIA) en Registreren
Inleenarbeid Vleessector (RIV).
Ondanks de genomen maatregelen blijft het lastig te beoordelen hoe
effectief de handhaving in Nederland is. Dat heeft er vooral mee te maken
met dat migranten niet altijd geneigd zijn om misstanden te melden. 108
Veel arbeidsmigranten durven niet te klagen over hun werkgever uit angst
om hun baan en daarmee ook vaak hun huisvesting, te verliezen. Het zicht
op de naleving van arbeidsvoorwaarden is daardoor onvolledig. Er zijn
ook signalen dat werknemers uit Midden- en Oost-Europa slecht op de
hoogte zijn van hun rechten met betrekking tot huisvesting, vakantiegeld,
en dergelijke. Wel is het zo dat uit onderzoek van Regioplan blijkt dat
Poolse werknemers steeds meer geëmancipeerd raken en kritisch kijken
naar het werk (en de beloning) die hen wordt aangeboden en niet meer
klakkeloos het loonbod van de werkgever aannemen. 108
Ook blijkt het voor de Arbeidsinspectie erg lastig om de bewijslast rond te
krijgen rondom het WML en de boetes zijn, in vergelijking tot de mogelijke
opbrengst van een overtreding, erg laag. Voor de handhaving van Wav en
Waga zijn administratieve controles ontoereikend en zijn diepgaande
controles op de werkplek noodzakelijk.
De heer Van den Bos: «Ook in het buitenland komt de zaak niet snel rond.
Je bent soms negen maanden tot een jaar verder na een melding en dan
is het nog lastig om het voor elkaar te krijgen.[...] De informatieuitwisseling
is taai. Hetzelfde geldt voor het innen van boetes in Polen.»
109
Uit het onderzoek van Regioplan blijkt dat de sectorale meldpunten en
cao-commissies bij cao-overtreding een schadevergoeding kunnen
opleggen, maar dat de betaling van de boete alleen via een civielrechtelijke
procedure kan worden afgedwongen. Dit neemt zoveel tijd in beslag
dat de betrokken medewerkers uit Midden- of Oost-Europa vaak al weer
terug zijn in het thuisland en dat de procedure vaak meer geld kost dan
het financiële belang dat de betrokken medewerkers bij de procedure
hebben. Omdat werknemers vaak teruggaan naar Polen en werkgevers
soms in Polen zijn gevestigd is internationale samenwerking belangrijk
voor de handhaving. 108
Mevrouw Swinkels over samenwerking met autoriteiten in Polen: «Van de
inspecteurs hoor ik dat het soms redelijk goed loopt. Er zijn echter vaak
gevallen waarin het erg lang duurt of waarin de gevraagde informatie
uiteindelijk niet kan worden geleverd» 110
4.7 Re-integratie van prioriteitsgenietend aanbod: een jarenlang
dilemma
Al jarenlang proberen achtereenvolgende kabinetten via de Wet Werk en
Bijstand (WWB) het prioriteitsgenietend aanbod te vergroten door het
bevorderen van arbeidsparticipatie van uitkeringsgerechtigden. De
minister van SZW (Kamp) stelde donderdag 31 maart 2011 in het
Algemeen Dagblad dat Nederlanders zonder werk de plek moeten
innemen van migranten die nu onder het minimumloon of zonder cao
werken. Hij wijst erop dat een kwart van de mensen tussen 20 en 65 jaar
niet werkt. «Als we zo’n groot potentieel onbenut laten en zo’n krapte op
de arbeidsmarkt hebben, moet je niet naar het buitenland kijken, maar
naar wat je hier aan capaciteit hebt.» Het beleid is erop gericht zoveel
Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, 32 680, nr. 4 56