nowa ukraina

104 Hałyna Kuc
vida Hume’a. W zaproponowanej przez niego w XVIII w. typologii partii jeszcze
nie zakładano, że partia ma być koniecznie przedstawicielem pewnej ideologii. Co
więcej, dlatego też we współczesnej politologii nie ma jednoznacznej definicji partii,
a wielka liczba określeń bierze swój początek z tej właśnie typologii. Hume wyróżnił
3 typy partii: partie interesu (powodem zjednoczenia jest osiągnięcie konkretnego
celu), partie zasad i partie przywiązania (chodzi o przywiązanie do pewnych
osób) 3 . W Ukrainie łatwo znaleźć każdy z przedstawionych typów, chociaż dość często
przeplatają się one ze sobą w sposób zupełnie nieprzewidywalny.
Pomarańczowi i biało-niebiescy
Partie w Ukrainie są najczęściej partiami przywiązania. Sugestywnym tego potwierdzeniem
była rekordowa ilość bloków przedwyborczych w wyborach parlamentarnych
2006 i 2007 r. Prawdopodobnie przyczyna leży w trudności wykorzenienia
paternalizmu z postradzieckiej świadomości obywatelskiej. Właśnie w paternalistycznej
wierze w wyższą mądrość przywódcy należy szukać źródeł pragnienia przywiązania
do pewnych osób.
Partie utworzone na podstawie zasady abstrakcyjnej i rozumowej 4 są zjawiskiem
niezwykłym, które trudno wyjaśnić — uważał D. Hume. Partie jednorodne
pod względem typu trudno wyodrębnić. W Ukrainie najczęściej znajdują się one
w symbiozie, zarówno z partiami przywiązania, jak i z partiami interesu. Jeśli pogrupujemy
partie ukraińskie wg układu z 2006 i 2007 r. zgodnie z kryterium zasad,
to uzyskamy dwie najbardziej wpływowe grupy — „pomarańczowych” i „biało-niebieskich”,
z których każda deklaruje swoje priorytety wartości.
W masowej świadomości taką hierarchię wartości można wyznaczyć już w wyniku
powierzchownej obserwacji. Przeciętny adept „pomarańczowych” szczerze nie
rozumie, jak można występować przeciwko wartościom europejskim, oznaczającym
stworzenie warunków do zagwarantowania wolności każdemu człowiekowi, potwierdzenia
własnej wartości i unikalności jednostki. Jak można występować przeciw
otwartości i przejrzystości władzy, krzewieniu idei narodowych? Jednocześnie uważa
on, że dojście do władzy „biało-niebieskich” oznacza oddanie Ukrainy w jarzmo
rosyjskie, nasilenie korupcji oraz pogardę dla własnych interesów narodowych, co
grozi rozpadem państwa.
Diametralnie różne są postawy „biało-niebieskich”. Nie mniej szczerze nie rozumieją
oni, jak można wyznawać tak zwane wartości europejskie, oznaczające automatycznie
zniewolenie Ukrainy przez zagraniczne instytucje z NATO na czele. Jak
można nie lubić „drogiego sąsiada” Rosji i odwracać się od niego, skoro życzy on
Ukrainie jedynie dobra i gotów jest zaopiekować się nią po ojcowsku? Na cóż zdaje
się pożądana przez „pomarańczowych” przejrzystość w działaniach władzy, jeśli
prowadzi ona jedynie do politycznej niestabilności? Z ich punktu widzenia, jeśli
każdy pracodawca zacznie przedstawiać własne poglądy na istotę procesów politycznych
i ekonomicznych w Ukrainie, doprowadzi to jedynie do zawirowań w systemie
władzy. Decyzje polityczne powinny być podejmowane przez osoby posiadające
najwyższy autorytet i wykonywane bez zastrzeżeń. Oczywiście w tego rodzaju refleksjach
można dostrzec echo radzieckiej przeszłości, kiedy to w tajemniczych kuluarach
władzy ktoś piastujący wysoką pozycję i odznaczający się niezwykłą mądrością
podejmował wyłącznie słuszne decyzje. Wychodząc z tego założenia, można
dojść do skrajnie niebezpiecznego wniosku: im mniej śledzimy proces podejmowa-
3 Д. Юм, О партиях вообще, [w:] Сочинения в двух томах, red. И. С. Нарский, Москва
1966, t. 2, s. 601–603.
4 Ibidem, s. 601.