nowa ukraina

Oligarchiczne klany Donbasu na tle sytuacji polityczno-ekonomicznej Ukrainy … 73
przeciętnego obywatela, który stroni od wszelkich akademickich dyskusji na temat
rozwoju oraz politycznych rozgrywek o władzę, największe znaczenie mają kategorie
krótkofalowe, liczy się perspektywa kilku najbliższych lat i najbliższego otoczenia.
Skoro można uznać za pewnik, iż to, na czym zależy oligarchom, to w pierwszym
rzędzie powiększanie ich własnego majątku, można spodziewać się, że siłą
rzeczy część niezbędnych inwestycji zbierze plon w kraju, a to daje szanse na istnienie
potencjalnych miejsc pracy. Jeśli spojrzeć na Donieck City (donieckie centrum
handlowe), Donbass Palace (hotel w centrum Doniecka) oraz zbudowany na potrzeby
EURO 2012 stadion piłkarski w Doniecku i jednocześnie przyjrzeć się zachodnim
regionom Ukrainy sąsiadującym od pięciu lat z Unią Europejską czy choćby
niechlubnemu „symbolowi polsko-ukraińskiego partnerstwa strategicznego”, a mianowicie
przejściu granicznemu w Medyce, można z łatwością zrozumieć, co dla zwykłego
obywatela będzie miało charakter bardziej wymierny.
Trudno wyrokować o sile klanów oligarchicznych, których potęga opiera się na
potencjale gospodarczym w warunkach światowego kryzysu ekonomicznego, zbierającym
na Ukrainie owocne żniwo. Nawet najlepiej prosperujące przedsiębiorstwa
kierowane przez oligarchów zostały zmuszone do redukcji zatrudnień, minimalizowania
kosztów na zakup surowców niezbędnych do produkcji czy ograniczenia nowych
inwestycji. Głównym zarzutem wobec prezydentury Wiktora Juszczenki był
fakt zbagatelizowania przez niego sytuacji gospodarczej kraju na rzecz aktywnie
uprawianej polityki historycznej. Juszczenko nie przybliżył Ukrainy ani na krok do
żadnej z pilnych reform. Struktura gospodarcza Ukrainy jako państwa oligarchicznego
kapitalizmu pozostała nietknięta. Biorąc pod uwagę rozczarowanie społeczne
Ukraińców w stosunku do bohaterów „pomarańczowej rewolucji” oraz szalenie trudną
sytuację wewnętrzną tego państwa, przed klanem donieckim otwierają się nowe
możliwości. To bowiem polityczny lider Doniecka, Wiktor Janukowycz, już na
długo przed wyborami prezydenckimi cieszył się największym zaufaniem społecznym
16 . Co jednak bardziej istotne, przestała przerażać jego prezydentura, podczas
gdy pięć lat temu taka perspektywa świadczyłaby niewątpliwie o katastrofie, niedojrzałości
politycznej ukraińskiego społeczeństwa, a nawet spisku Rosji z „separatystami”
Donbasu.
A jednak pierwsze miesiące rządów Wiktora Janukowycza odbiły się negatywnym
echem w licznych doniesieniach medialnych, także w Polsce. Szczególnej krytyce
poddany został fakt przedłużenia umowy z Rosjanami dotyczącej stacjonowania
rosyjskiej Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu, w zamian za którą Ukraina
wynegocjowała niższą cenę gazu. Pojawiły się hasła o kolejnej ucieczce Ukraińców
przed wyzwaniem reform na rzecz „konserwującej” niewydolną ukraińską gospodarkę
pomocy ze strony Rosji, która służy wyłącznie wzmocnieniu pozycji oligarchów.
Takiego scenariusza wykluczyć nie można. Warto jednak poczekać z oceną.
Ukraina negocjuje kolejną pożyczkę z Międzynarodowym Funduszem Walutowym.
Jak na łamach Gazety Wyborczej zauważył Rafał Zasuń: MFW zażądał, aby deficyt
budżetowy nie przekraczał 5% (…). Gigantyczne pieniądze z budżetu dostaje państwowy
koncern Naftohaz. Ceny gazu dla hut i zakładów chemicznych przekładają
się na ich zyski, te zaś na podatki. Bez wpływów z hut i zakładów chemicznych
budżet rozsypie się jak domek z kart. Rabat na gaz pozwoli zmniejszyć deficyt do
żądanego przez Fundusz poziomu 17 .
16 Na podstawie sondażu przeprowadzanego cyklicznie przez Ukraińskie Centrum Badań
Ekonomicznych i Politycznych im. O. Razumkowa, stan na marzec 2009, http://www.uceps.org/ukr/poll.php?poll_id=91,
[02.06.2009].
17 R. Zasuń, Ukraina wybrała mniejsze zło, „Gazeta Wyborcza” 2010, 04. 05. s. 23.