nowa ukraina

22 Paweł Krokosz
szczątkami wychłostał kukłę 79 . Wieczorem dowódcy kozaccy zapewnili cara, że podczas
wyboru będą całkowicie posłuszni jego woli.
6 listopada, tuż po uroczystej liturgii w Soborze Świętej Trójcy, Kozacy zebrali
się na głuchowskim placu, gdzie przemówił do nich książę Grigorij Dołgorukow:
Teraz, według starego waszego obyczaju, niech całe wojsko ukraińskie i naród,
przybyły na wybór hetmana, odda głosy, kto ma zostać hetmanem. Tradycyjnych
obrad nie było, gdyż zgromadzona starszyzna, jak ustalono wcześniej, jednogłośnie
opowiedziała się za kandydaturą Skoropadśkiego. Niestety car nie przewidział, iż
jego kandydat nie będzie skory do objęcia buławy. Jakże gorzko dla władcy musiały
brzmieć słowa pułkownika: Jestem już stary. Nie mogę unieść ciężaru takiego urzędu.
Hetmanem winien być człowiek młody i zasłużony. Wybierzcie czernihowskiego
pułkownika Połubotka 80 . Większość Kozaków, usłyszawszy te słowa, zdecydowana
była opowiedzieć się właśnie za bardzo szanowanym i ponoć będącym od zawsze
w opozycji do Mazepy Połubotkiem. Jednakże przedstawiciele starszyzny po raz
kolejny wykrzyczeli nazwisko Skoropadśkiego, po czym chwycili go za ręce i postawili
na stół, przy którym odczytany został tekst carskiego uniwersału z 1 listopada
tego roku 81 . Wówczas Dołgorukow wręczył nowemu hetmanowi insygnia: buńczuk,
chorągiew, buławę, carską gramotę i pieczęć Ukrainy, wykonaną na podobieństwo
pieczęci używanych przez poprzedników. Następnie wszyscy udali się ponownie do
świątyni, gdzie po nabożeństwie dziękczynnym, w którym po imieniu cara wymieniono
imię nowego hetmana, Skoropadśkyj złożył tradycyjną przysięgę wierności
moskiewskim władcom. Piotr I nie omieszkał dodać do tekstu przysięgi klauzuli
mówiącej o porzuceniu jakichkolwiek związków ze „zdrajcą” i natychmiastowym
informowaniu go o wszelkich niepokojach na Ukrainie. Trzy dni później przysięgę
nowemu hetmanowi złożyli wszyscy pułkownicy i inni kozaccy dowódcy przybyli do
Głuchowa 82 . W jednym z listów car tak relacjonował to wydarzenie: Wszyscy jednym
głosem wybrali Skoropadśkiego, pułkownika starodubskiego; tak więc przeklęty
Mazepa, poza sobą, zła nikomu nie wyrządził, albowiem naród [tj. Ukraińcy
— P.K.] nie chce o nim słyszeć 83 .
Pod aktem wyboru nowego hetmana, oprócz samego Skoropadśkiego, swoje
podpisy złożyli: generalny chorąży Iwan Sulima, pułkownicy — Połubotok, Tomara,
Żurachowśkyj, Lewenc, Danyło Apostoł, Wasyl Swiczka (nakaźny pułkownik łubieński)
i Hnat Hałahan (pułkownik ochotniczy) oraz przedstawiciele ukraińskiego
duchowieństwa: biskupi — czernihowski Maksymowycz, perejasławski Kornyłowycz,
archimandryci — jelecko-czernihowski Warłaam, kijowski i czernihowski
Herman oraz namiestnik peczerski Iłarion, peczerski starzec soborowy Wałerian,
archidiakon kijowskiego metropolity Rafael i notariusz metropolity Innocenty.
Zabrakło natomiast podpisu metropolity kijowskiego Krokowśkiego 84 .
79 Н. И. Костомаров, s. 348, zob. też. П. и Б., op.cit., s. 910; В. Бiднов, Церковна анатема…,
s. 45.
80 Н. И. Костомаров, op.cit., s. 348–349.
81 Należy podkreślić, że wydany 1 listopada 1708 r. uniwersał carski potwierdzał wszystkie
zapisy z umowy zawartej w 1654 r. przez hetmana Bohdana Chmielnickiego z carem Aleksym,
zob. А. Яковлiв, op. cit., s. 139 i nast.
82 Н. И. Костомаров, op.cit., s. 349–350; Н. Бантыш-Каменский, История Малой России,
ч. 3, Москва 1842, s. 99–100.
83 И. И. Голиков, op.cit., t. 14, nr 946, s. 588–589.
84 В. Бiднов, Церковна анатема…, s. 42–43.