nowa ukraina

80 Jacek Lubecki, Andrew Drummond
teza Bartkowskiego, metodologicznie nie budząca zastrzeżeń i oparta na dużej bazie
danych empirycznych (na poziomie gmin), jest najbardziej dojrzałym głosem
w debacie „galicyjskiej”.
W kwestii zachowań wyborczych Mikołaj Cześnik potwierdził wnioski Bartkowskiego
dotyczące wysokiej galicyjskiej frekwencji wyborczej. W oparciu o dane sondażowe
na temat polskich wyborów odbywających się pomiędzy rokiem 1993 i 2001
i przy użyciu techniki wielozmiennej regresji Cześnik udowodnił, że nawet przy
statystycznej kontroli innych zmiennych (poziom wykształcenia, religijność, dochody,
płeć i wiek) zmienna czysto regionalna — fakt zamieszkiwania w Galicji —
jest niezależnym i statystycznie ważnym czynnikiem wpływającym na podwyższenie
frekwencji wyborczej 14 .
Z przeglądu polskiej literatury 15 jasno wynika, że polska Galicja jest nośnikiem
obywatelskiej kultury politycznej i istnieje duże prawdopodobieństwo, że kultura ta
jest dziedzictwem austriackiego liberalizmu. Niestety dotychczasowa literatura na
ten temat, z wyjątkiem doskonałej pracy Bartkowskiego, nie zawiera dojrzałego
i całościowego ujęcia tematu. Nawet Bartkowski pomija również w gruncie rzeczy
fakt, że przedwojenna Galicja była twierdzą ludowców i polskiej lewicy demokratycznej
(PPS) i pod tym względem jej współczesny profil polityczny jest dokładnym
odwróceniem wcześniejszych tradycji politycznych tego regionu. W literaturze brakuje
zwłaszcza zarówno teoretycznych, jak i empirycznych wyjaśnień mechanizmów
powstania, zmiany i przetrwania galicyjskiej kultury politycznej. Brakuje też zarówno
w literaturze polskiej, jak i w zachodniej jakichkolwiek prób empirycznego
porównania kultury politycznej na współczesnych polskich i ukraińskich terytoriach
dawnej Galicji.
Ukraińska Galicja — literatura i debata
Ukraina jest państwem podzielonym na regiony o odmiennych profilach społeczno-gospodarczych,
politycznych i kulturowych w jeszcze większym stopniu niż
Polska. Z grubsza możemy mówić o Ukrainie zachodniej, wschodniej i południowej,
ale w granicach tych podziałów możemy mówić o bardziej skomplikowanych
granicach historycznych, tak jak czyni to Sarah Birch, na której pracach opieramy
naszą klasyfikację obwodów ukraińskich 16 . Wschód nosi dziedzictwo autorytaryzmu,
ale jest zarazem najbardziej zurbanizowaną i uprzemysłowioną częścią kraju.
Zachód jest z kolei raczej rolniczy i mniej zurbanizowany niż wschód, ale ma
bardziej demokratyczne tradycje sięgające czasów Habsburgów i lat międzywojennych.
Południe z kolei to dawne terytoria kresowe i otomańskie, które stały
się częścią Imperium Rosyjskiego w XVIII w. i zostały stosunkowo niedawno
zurbanizowane i zasiedlone — ich odpowiednikiem na ziemiach polskich są w pewnym
sensie „ziemie odzyskane”. Tak jak w Polsce, podziały o charakterze strukturalnym
nie pokrywają się w Ukrainie z kulturą polityczną — obszary najbardziej
nowoczesne z socjoekonomicznego punktu widzenia mają tutaj najmniej liberalne
dziedzictwo kulturowe i na odwrót.
14 M. Cześnik, Partycypacja wyborcza w Polsce 1991–2001, [w:] System partyjny i zachowania
wyborcze, red. R. Markowski, Warszawa 2002, s. 49–74.
15 Zjawisko polskiej Galicji, z wyjątkiem nieopublikowanych prac Jacka Lubeckiego (praca
doktorska Regional Political Cultures in Poland and Italy. A Comparative Study, University
of Denver, 2000), jest praktycznie nieopisywane w literaturze zachodniej.
16 S. Birch, Interpreting the Regional Effect…, op cit.