nowa ukraina

Recommendations

Info

Przesiedlenia ludności ukraińskiej z województwa lubelskiego do USRR … 47 Tablica 1. Przebieg przesiedlenia ludności ukraińskiej z województwa lubelskiego do USRR (5 września 1945 r.) Powiat bialski biłgorajski kraśnicki Liczba zgłoszonych do przesiedlenia przesiedlonych pozostałych a rodzin osób rodzin osób rodzin osób b b 1233 4877 4814 18082 4284 16444 582 1590 chełmski 9304 34462 8896 33442 408 1020 hrubieszowski 18984 69939 11108 38912 7876 31027 krasnystawski 1072 3315 874 2707 198 608 tomaszowski 11139 40904 8166 29575 2973 11329 włodawski lubartowski 7617 26800 3096 10753 4521 16047 zamojski 1648 5845 1543 5480 105 Razem 54583 199297 39179 142180 16627 61984 a kolumna zawiera liczbę 1257 rodzin — 3672 osoby, które zakwalifikowano jako rodziny mieszane polsko-ukraińskie z powiatu Biłgoraj (546 rodzin — 1590 osób), Chełm (408 rodzin — 1020 osób), Krasnystaw (198 rodzin — 698 osób) i Zamość (105 rodzin — 365 osób), które zostały ostatecznie zwolnione z akcji przesiedleńczej w 1945 r. b według danych na dzień 1 sierpnia 1945 r. powiat bialski zamieszkiwało co najmniej 896 Ukraińców. Źródło: Sprawozdanie z przebiegu ewakuacji ludności ukraińskiej i innej do USRR, AAN, zespół 200, Państwowy Urząd Repatriacyjny. Zarząd Centralny w Łodzi, sygn. XII/117, k. 5; Wykaz ilości mieszkańców powiatu bialskiego na dzień 1 sierpnia 1945 r., APL, UWL– WA, 10, k. 64. Od początku akcji przesiedleńczej do 5 września 1945 r. w województwie lubelskim na wyjazd do USRR zarejestrowało się i wyjechało ok. 142 tys. osób. Największą ich część stanowili wyjeżdżający z terenów powiatu hrubieszowskiego (27,4%), chełmskiego (23,5%) i tomaszowskiego (20,8%), najmniejszą natomiast z powiatu krasnystawskiego (1,9%). Przesiedleni z województwa lubelskiego stanowili ponad połowę (56,34%) ogółu przesiedlonych z Polski w omawianym okresie. Przesiedlenia Ukraińców z województwa lubelskiego charakteryzowały się ścisłym uzależnieniem od rozmieszczenia ludności ukraińskiej. Z punktu widzenia władz najbardziej istotni byli Ukraińcy pozostających na obszarze województwa, gdzie zamieszkiwali zwarte terytorium. Ich liczebność dawała władzom argument do objęcia w pierwszej kolejności tych terenów dalszą akcją przesiedleńczą. Na decyzję powstrzymującą Ukraińców przed wyjazdem do USRR w dużym stopniu wpłynęło nacjonalistyczne podziemie ukraińskie. Nie utrudniało ono wyjazdów ludności o poglądach lewicowych lub otwarcie wrogich jego ideologii. Jednak, gdy masowe wyjazdy zagroziły utratą oparcia w terenie, ściślej pozbawiały zaplecza materialnego i ludzkiego, OUN otwarcie zaczęła przeciwdziałać przesiedleniom. Ponadto w niektórych powiatach (biłgorajski) liczba Ukraińców zwiększyła się na skutek ich powrotów z przymusowych robót w III Rzeszy. Wracając z długiej podróży do stron rodzinnych, chcieli za wszelką cenę zostać, powołując się na polskie obywatelstwo oraz na brak osobistego zgłoszenia się do akcji przesie- 365
48 Grzegorz Pawlikowski dleńczej. Często decydowali się na zmianę wyznania lub obrządku, sądząc, że uchroni ich to przed wysiedleniami 43 . Przełom lipca i sierpnia 1945 r. był zatem okresem decydującym o kształcie przyszłej polskiej polityki narodowościowej wobec Ukraińców. Komuniści, których koncepcje miały decydujący wpływ na politykę narodowościową, wykorzystali fakt powstania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN), jego uznanie na arenie międzynarodowej, podpisanie umowy o granicy z ZSRR oraz rezygnację z opcji dobrowolności w kwestii przesiedleń Ukraińców. TRJN, kontynuując politykę PKWN, zmierzał do przesiedlenia jak największej liczby Ukraińców z Polski. Poglądy te były zbieżne z dążeniami radzieckimi, o czym świadczą działania Głównego Pełnomocnika USRR ds. przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski. M. Pidhornyj zwrócił się do władz polskich z prośbą o udzielenie pomocy wojskowej celem przyspieszenia akcji przesiedleńczej Ukraińców. Strona polska podjęła dialog i 22 sierpnia 1945 r. minister Władysław Kiernik na polecenie wicepremiera Władysława Gomułki zwołał nadzwyczajną naradę z udziałem Szefa Sztabu Generalnego WP gen. Władysława Korczyca, dowódców 3, 8 i 9 DP WP oraz szefów Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie i Rzeszowie. Podjęto wówczas decyzję o wykorzystaniu wojska w akcji przesiedleńczej. Wojewodom polecono przystąpić do egzekwowania podatków i dostaw obowiązkowych za bieżący i ubiegły rok, zwalniając jedynie osoby, które podpisały deklarację o wyjeździe z Polski. O tej decyzji poinformowano również Józefa Bednarza, który na konferencji w dniu 30 sierpnia 1945 r. nakazał swoim podległym działania zmierzające do intensyfikacji przesiedleń 44 . Niepowodzenia konferencji warszawskiej i decyzja o przymusowej akcji wysiedleńczej Ukraińców spowodowały jedynie upoważnienie M. Korolki do prowadzenia akcji propagandowej w powiecie tomaszowskim na rzecz wyjazdu do USRR 45 . 3 września 1945 r. oddziały Wojska Polskiego przystąpiły do przymusowego wysiedlenia Ukraińców z powiatu leskiego, lubaczowskiego, przemyskiego i sanockiego 46 . Decydującym momentem dla kształtu i sposobów realizacji polityki narodowościowej władz polskich okazał się wrzesień 1945 r. W miesiącu tym nastąpiło po raz pierwszy od lipca 1944 r. ścisłe powiązanie w skali województw południowowschodnich kwestii przesiedleń i działań na linii państwo – Kościół prawosławny – Kościół greckokatolicki. Ściślejszemu nadzorowi poddano liczebność i funkcjo<strong>nowa</strong>nie szkolnictwa ukraińskiego oraz dostosowano do panującej sytuacji umowy międzynarodowe. Okres od września 1945 r. do marca 1946 r. miał charakter przejściowy i charakteryzował się przybierającym na sile naciskiem administracyjnym na Ukraińców. Miesiące te były okresem oczekiwania na rozszerzenie przymusowych wysie- 43 Sprawozdanie sytuacyjne Starosty Powiatowego w Biłgoraju za wrzesień 1945 r., APL, 698–WSP, 208, k. 51–53. 44 Protokół z konferencji w Głównym Przedstawicielstwie Rządu RP ds. Ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Lublinie w dniu 30 sierpnia 1945 r., AAN, 526, 177, k. 1–5. Trzy dni później miały miejsce przesiedlenia Ukraińców z udziałem oddziałów 3 DP w powiecie tomaszowskim. Był to jednak jedynie przypadkowy incydent. Do marca 1946 r. w województwie lubelskim nie użyto więcej oddziałów wojska do przymusowej akcji wysiedleńczej. 45 Zaświadczenie z 27 sierpnia 1945 r. wystawione przez Urząd Wojewódzki Lubelski dla M. Korolko, APL, 698–WSP, 55, k. 13. 46 Pismo z 9 listopada 1945 r. Głównego Pełnomocnika Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej ds. ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski do USRR do Rejonowych Pełnomocników, AAN, zespół 529 — Rejonowi Przedstawiciele Rządu RP do Spraw Ewakuacji Ludności Ukraińskiej z Polski , Hrubieszów, sygn. 2, k. 8.
Page 2 and 3: NOWA UKRAINA Zeszyty historyczno-po
Page 4 and 5: Nowa Ukraina. Zeszyty historyczno-p
Page 6 and 7: Od redakcji Oddajemy do rąk czytel
Page 8 and 9: Paweł Krokosz Uniwersytet Papieski
Page 10 and 11: Iwan Mazepa i Piotr I. Wojna na uni
Page 32 and 33: Ukraińska rewolucja 1917-1921… 3
Page 40 and 41: Grzegorz Pawlikowski Uniwersytet Rz
Page 42 and 43: Przesiedlenia ludności ukraińskie
Page 60 and 61: Analiza SWOT dokumentów statutowyc
Page 68 and 69: Marta Studenna Uniwersytet im. Adam
Page 70 and 71: Oligarchiczne klany Donbasu na tle
Page 76 and 77: Wstęp Jacek Lubecki, Andrew Drummo
Page 78 and 79: Kultura polityczna na terenach był
Page 98 and 99:
Kultura polityczna na terenach był
Page 100 and 101:
Kultura polityczna na terenach był
Page 102 and 103:
Hałyna Kuc Charkowski Uniwersytet
Page 104 and 105:
Rozłam elektoralny w Ukrainie. Kon
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Ihor Paśko Centrum Nauk Humanistyc
Page 116 and 117:
Ukraina — walka o władzę czy zd
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Ołeh Demkiw, Lidija Kondratyk Naro
Page 126 and 127:
Moralność ekonomiczna społeczeń
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Lilija Honiukowa Narodowa Akademia
Page 140 and 141:
Mechanizmy równoważenia udziału
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Michał Pliszka Uniwersytet Papiesk
Page 150 and 151:
Wołodymyr Biłećkyj Akademia Nauk
Page 152:
Czasopismo „Wschód” w przestrz
show all

nowa ukraina

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?