nowa ukraina

144 Lilija Honiukowa
Ukraiński parlament zrezygnował z wprowadzenia kwot zarówno w ustawie
„O zagwarantowaniu kobietom i mężczyznom równych praw i równych szans”, jak
i w proponowanych zmianach do ustaw „O wyborach deputowanych ludowych
Ukrainy”, „O partiach politycznych” i w innych.
Wewnątrzpartyjna dyskusja dotycząca kwotowania jest z reguły prowadzona
przed wyborami, gdy z różnych powodów pojawi się potrzeba umieszczenia tej czy
innej kobiety na listach wyborczych.
Następnym problemem jest wybór systemu wyborczego, który najlepiej nadawałby
się do zastosowania mechanizmu kwotowania. Wielu ekspertów jest przekonanych,
że proporcjonalny system wyborczy najbardziej sprzyja wprowadzeniu
kwot. Solveig Bergman uważa, że jednym z powodów wysokiego poziomu reprezentacji
kobiet w polityce krajów europejskich jest proporcjonalny system wyborczy
w połączeniu z otwartością procedury zgłaszania kandydatów. Pragnę szczególnie
zaakcentować otwartość procedur zgłaszania kandydatów i kształtowania list wyborczych.
Niektórzy ukraińscy naukowcy są przekonani, że głosowanie na tzw. zamknięte
listy partyjne zabezpiecza równouprawnienie w przypadku zastosowania
kwot partyjnych. Dobitnym zaprzeczeniem tej tezy były wyniki wyborów w 2006
i 2007 r. W parlamencie kobiety stanowią łącznie 8 proc., a Ukraina znalazła się na
104. miejscu wśród 150 parlamentów z udziałem kobiet (materiały okrągłego stołu
w dn. 5 grudnia 2006 r. w Narodowym Uniwersytecie Akademia Kijowsko-Mohylańska).
Poza tym w przypadku tzw. zamkniętych list wyborczych istotnemu ograniczeniu
ulega demokratyczne prawo obywateli do dokonania wyboru, głosują
bowiem na „kota w worku”, nie mając wpływu na reprezentację sił politycznych
w parlamencie. Powstaje zatem problem łączenia procedur demokratycznych, gwarantujących
parytet równego udziału kobiet i mężczyzn, z proporcjonalną ordynacją
wyborczą. Wydaje się, że głosowanie na tzw. zamknięte listy jest przejawem ograniczenia
praw wyborczych obywateli. Finlandii udało się zapewnić wysoką reprezentację
kobiet w parlamencie (4. miejsce w świecie) nawet przy większościowym systemie
wyborczym.
Należy zwrócić uwagę, że pod względem zapewnienia efektywności mechanizmów
kwotowania wprowadzenie kwot nie we wszystkich krajach doprowadziło do
zwiększenia reprezentacji kobiet. Głównym czynnikiem warunkującym efektywność
stosowania ustawowych przepisów o kwotowaniu są szczegółowo opracowane
i obowiązkowe normy, jak również stosowanie sankcji wobec podmiotów uchylających
się od ich przestrzegania (w Argentynie partie, które nie zastosowały kwot na
listach wyborczych, są wykluczane z kampanii). Niemałą rolę odgrywa również zachęta
(finansowa) ze strony państwa do wprowadzenia kwot w partiach politycznych
— tak jest na przykład we Francji.
Demokratyczny ruch na Zachodzie, a szczególnie jego kobieca część, opowiada
się dzisiaj za parytetową, w proporcji 50/50, reprezentacją w organach władzy.
Socjologowie i znawcy problematyki społecznej doszli do wniosku, że 30-procentowy
udział kobiet w rządzeniu w każdym państwie prowadzi do zmian jakościowych
w podejmowaniu decyzji doniosłych pod względem społecznym. Zatem 30%
to „masa krytyczna”, która nie tylko daje podstawy do deklarowania owych zmian,
lecz pozwala również realnie odczuć obecność kobiet w polityce i istotnie wpływać
na jej kształtowanie 15 .
15 Т. Мельник, Міжнародний досвід гендерних перетворень, Київ 2004, s. 77.