nowa ukraina

110 Hałyna Kuc
gatywa samej polityki polega na wypracowaniu środków do jego osiągnięcia 17 . Zatem
filozofia polityki ustanawia cele i określa zasady. Cele i środki nie zawsze idą
w parze. Dla przykładu przywołam porównanie dwóch ideologicznych doktryn współczesności:
liberalizmu i socjalizmu. O ile w obu przypadkach cele współbrzmią ze
sobą (dobrobyt wszystkich i każdego), to środki do jego osiągnięcia okazały się
odmienne, co pokazała historia.
Ustalenie ostatecznych celów oznacza przetworzenie pewnej idei w przedmiot
dyskusji filozoficznych. Filozofia jest potężną bronią argumentacji zapewniającą głębsze
pojmowanie różnorodnych socjokulturowych fenomenów. Ale nie należy przesadzać,
aby nie wyjawić jej destrukcyjnej siły. Bowiem filozofia podobna jest do leków,
mogących przekształcić się w truciznę w przypadku ich przedawkowania —
niszczące działanie ludzkiego mózgu może posunąć się zbyt daleko. Poszukiwanie
sedna, skrupulatna analiza fundamentów może doprowadzić do ich zniszczenia.
Badania siły różnorodnych tradycji kulturowych (stereotypów, wartości) mogą stać
się zgubne dla samych tradycji i wartości. Philippe Bénéton zauważył: Filozofia,
będąc doprowadzoną do skrajności, niszczy poglądy i normy postępowania, które
leżą u podstaw każdego państwa; (…) pozostaje ona zawsze obca dla większości
i raczej nie jest zbytnio lubiana w państwie. Tym bardziej nie można jej lubić, gdy
ujawnia swą destrukcyjną siłę 18 . W związku z tym nasuwa się pytanie: czy warto
przekształcać ideę jedności Ukrainy w cel, wokół którego można prowadzić trwałe
dyskusje filozoficzne?
W tym kontekście wezwania do uzgadniania stanowisk za pomocą deklaracji,
uniwersałów czy innych dokumentów, w których zawarto zasadnicze normy współistnienia
różnych sił politycznych czy sformułowano cel ich współistnienia, odnoszą
się do filozofii polityki. Zatem pogłębiona refleksja nad takimi uzgodnieniami (które
dotyczą tylko celu współistnienia, a nie środków do osiągnięcia porozumienia)
jest w stanie je zniszczyć. Przykładem może tu być problem językowy wyeksponowany
w ostrej walce przed wyborami parlamentarnymi 2006 r. Jeśli język staje się
celem, to kompromis jest niemożliwy, ale gdy staje się środkiem do osiągnięcia innego
celu — wtedy kompromis jest możliwy! Niestety we wschodnich obwodach
Ukrainy kwestia językowa przekształciła się w cel polityczny. Potwierdza to tzw.
„parada językowych niezależności” zainicjowana przez „biało-niebieskich”, kiedy to
wiele miejskich i obwodowych rad wschodniej Ukrainy podjęło decyzje o nadaniu
językowi rosyjskiemu statusu języka regionalnego. Wszystkie te działania były prowadzone
pod hasłami obrony języka rosyjskiego. W każdym bądź razie takie rzeczy
wydają się niezrozumiałe, ponieważ np. w Charkowie obrony przede wszystkim
potrzebuje państwowy język ukraiński. Człowiek rozmawiający w języku ukraińskim
jest tu dyskryminowany. Trudno mu kupić gazetę wydawaną w jego ojczystym
(państwowym!) języku. Głównie sprzedawane są wydania rosyjskojęzyczne, natomiast
ukraińskojęzycznych po prostu brakuje w kolportażu. Książki dla dzieci wydane
po ukraińsku można znaleźć w księgarniach, lecz jest ich bardzo mało i (co
szokuje!) są znacznie droższe od rosyjskich odpowiedników. Dotyczy to także lokalnych
programów radiowych i telewizyjnych. Faktów prześladowania języka ukraińskiego
we wschodnich regionach Ukrainy można przytoczyć bardzo wiele, ale wrócę
do problemu podziału elektoralnego.
Połączenie zachodu i wschodu Ukrainy jest możliwe pod warunkiem, że zostanie
zaproponowana idea zjednoczeniowa. Równocześnie musi ona być celem, dla
17 Г. Самуэль, Либерализм, [w:] О свободе. Антология мировой либеральной мысли (I
половина ХХ века), Москва 2000, s. 81.
18 Ф. Бенетон, Введение в политическую науку, Москва 2002, s. 35.