nowa ukraina

142 Lilija Honiukowa
władzę jako narzędzie dominacji i przemocy. Aktywna działalność polityczna kobiet
jest jak dotąd przyjmowana w sposób dość niejednoznaczny i pełny sprzeczności.
System patriarchalny panujący w świadomości społecznej stanowi impuls
do konkretnych działań (choć wyniki badań socjologicznych zdają się sobie wzajemnie
przeczyć, na przykład wyniki badań przeprowadzonych przez Instytut Socjologii
Narodowej Akademii Nauk Ukrainy świadczą o tym, że przychylny stosunek
do kobiet–szefów przejawia 70,3% ankietowanych, negatywnie odnosi się do nich
19,1%, a nie miało zdania 10,5%. Tymczasem realnym odbiciem rzeczywistości byłyby
zupełnie inne wskaźniki 10 ).
Przeważająca część społeczeństwa nadal uważa, że ukraińska kobieta wywalczyła
sobie równe prawa. Taki sposób przedstawienia problemu jest dosyć niebezpieczny,
a to z tego powodu, że może doprowadzić do pewnego regresu, którym
byłby powrót do równości „deklarowanej”, jaką pamiętamy z czasów władzy radzieckiej.
Paradoks polega na tym, że w celu zmiany takiego przekonania kobiety
powinny zostać włączone w życie polityczne i społeczne, powinny też wraz z mężczyznami,
na zasadzie parytetu, brać udział w podejmowaniu decyzji w sprawach
państwowych i społecznych. Z drugiej strony na przeszkodzie takiej partycypacji
stoi wspomniany już „szklany sufit” (utajona dyskryminacja), jak też, wynikający
z wielu obiektywnych i subiektywnych przyczyn, podświadomy lęk samych kobiet
przed wzięciem aktywnego udziału w procesie politycznym.
Problem nierówności płci i jego znaczenie w życiu politycznym nabrały w ostatnich
latach szczególnej aktualności. Wskazuje na to wzrost liczby organizacji kobiecych
i kobiecych partii politycznych. Jeśli chodzi o kobiece partie polityczne, to za
trafny uważam pogląd Iryny Syniwśkiej, który przedstawiła ona podczas posiedzenia
okrągłego stołu w 2005 r. w Narodowym Uniwersytecie Akademia Kijowsko-
-Mohylańska, powołując się na Milenę Rudnyćką i Martę Bohaczevsky-Chomiak.
Kobiety w rzeczywistości nie są stałe w swych sympatiach politycznych. Mają
wspólne interesy społeczno-demograficzne, nie stanowią jednak jednolitej grupy
pod względem kierunku rozwoju społecznego. Nie mogą zatem powołać pełnowartościowej
partii, tak samo zresztą, jak i sami mężczyźni 11 .
Wobec istniejącej w polityce „nierówności płci” kwoty dla poszczególnych płci
wydają się być „na pierwszy rzut oka” rozsądnym wyjściem z sytuacji.
A jednak niektórzy badacze wprowadzenie kwot i ustalenie minimalnej normy
miejsc dla przedstawicieli płci odmiennej uważają za niecelowe dla ukraińskiego życia
politycznego. Twierdzą, że jest do droga sztuczna, a więc problematyczna, poniżająca
dla samych kobiet (ponieważ tworzy możliwość stosowania instrumentu
kwotowania do bezpodstawnego uzyskania stanowisk nie z powodu posiadania
kwalifikacji wymaganych od liderów, a jedynie dzięki kwotom dla kobiet). Praktyka
taka grozi kolejnym wzmocnieniem negatywnego stereotypu niższości intelektualnej
kobiet 12 . Przecież Margaret Thatcher była dumna z powodu wywalczenia stanowiska
premiera Wielkiej Brytanii (1979–1990) w wyniku równej konkurencji między
kobietami i mężczyznami. Jak się wydaje, takie właśnie stanowiska są odzwierciedleniem
typowych stereotypów, które uniemożliwiają postęp w dziedzinie równych
praw i równych szans.
10 Є. Головаха, Н. Паніна, Українське суспільство 1992–2008. Соціологічний моніторинг,
Київ 2008, s. 22.
11 Жінки в політиці: Міжнародний досвід для України, red. Я. Свердлюк, С. Оксамитнa,
[w:] За матеріалами міжнародного наукового семінару „Жінки в політиці: Міжнародний
досвід для України”, Київ – НаУКМА, 7 жовтня 2005 року, Київ 2006, s. s. 37.
12 Badania lwowskiej filii Narodowego Instytutu Badań Strategicznych.