nowa ukraina

Recommendations

Info

Przesiedlenia ludności ukraińskiej z województwa lubelskiego do USRR … 45 dlenia Ukraińców kontynuowano w całym województwie, najwięcej (ok. 35 tys.) wyjechało z powiatu hrubieszowskiego 34 . Wiosną 1945 r. nastąpiło zahamowanie masowych wyjazdów do USRR. Wyjątkiem był powiat krasnystawski, gdzie po mordzie w Wierzchowinach (6 czerwiec 1945 r.) miejscowi Ukraińcy z obawy przed dalszymi represjami zgłosili się i wyjechali 35 . Wyjazd bezwzględnej większości Ukraińców z części powiatów spowodował rozwiązanie tamtejszych placówek przesiedleńczych. Ewakuację jako pierwszą zakończono w powiecie zamojskim (15 marca 1945 r.), radzyńskim (17 kwietnia 1945 r.) i lubartowskim (28 kwietnia 1945 r.) 36 . Wobec zakończenia akcji przesiedleńczej w tych powiatach osoby zamierzające wyjechać mogły to zrobić z terenów, gdzie kontynuowano przesiedlenia. W innych powiatach znacznie zmniejszyły się lub całkowicie ustały dobrowolne zgłoszenia do wyjazdu 37 . Do opuszczonych gospodarstw zaczęli wracać nielegalnie, najczęściej z transportami repatriantów polskich, Ukraińcy przesiedleni w okresie wcześniejszym. Pierwszymi byli mieszkańcy miejscowości Czerniczyn (gmina Mieniany, powiat hrubieszowski). Często zdarzały się przypadki (np. gmina Świerże, powiat chełmski) zapisywania się na wyjazd, opisywania mienia i przydzielenia go przez PUR repatriantom, po czym dochodziło do rezygnacji Ukraińców z wyjazdu. Wpływało to na komplikacje akcji przesiedleńczej i osiedleńczej 38 . Powrót Ukraińców był tym dotkliwszy, że wracali oni bez środków do życia, a po powrocie wysu- łańcucki, województwo rzeszowskie) okradli mienie poukraińskie: 28 domów, 17 chlewów, 31 stodół i 21 szop, zob. Sprawozdanie sytuacyjne Starosty Powiatowego w Biłgoraju za wrzesień 1945 r., APL, 698–WSP, 208, k. 51–53; Załącznik do sprawozdania sytuacyjnego Starosty Powiatowego w Biłgoraju za wrzesień 1945 r., APL, 698–WSP, 208, k. 55. 34 Sprawozdanie sytuacyjne Starosty Powiatowego w Hrubieszowie za czerwiec 1945 r., APL, 698–WSP, 208, k. 15–19. 35 Do 1 czerwca 1945 r. z powiatu wyjechało 729 rodzin (2296 osób), z tego z gminy Czajki 1039 osób; Siennica — 534; Turobin 78, Łopiennik — 645. Dodatkowo 4 osoby, które wyjechały, były mieszkańcami powiatu zamojskiego. Do 15 lipca wyjechały następne 143 rodziny — 407 osób. Najwięcej z gminy Siennica, gdzie znajdowała się miejscowość Wierzchowiny 108 rodzin — 297 osób. Ponadto z gminy Czajki wyjechały 102 osoby, z gminy Łopiennik 4 osoby oraz 4 osoby mieszkające w powiecie zamojskim, zob. Zestawienie z przebiegu ewakuacji z powiatu krasnystawskiego na dzień 1 czerwca 1945 r.; Sprawozdanie z przebiegu ewakuacji ludności ukraińskiej do USRR z powiatu krasnystawskiego na dzień 15 lipca 1945 r., AAN, 526, 20, k. 20, 23. 36 Akt z 15 marca 1945 r. o zakończeniu akcji ewakuacji w powiecie zamojskim, AAN, 526, 28a, k. 1, 38–39; Akt o zakończeniu ewakuacji z powiatu lubartowskiego, AAN, 526, 184, k. 105; Akt z 9 sierpnia 1946 r. o zakończeniu ewakuacji z powiatu radzyńskiego, AAN, 526, 184, k. 101–104. Mimo zakończenia ewakuacji placówka w Chełmie została zlikwidowana w dniu 24 grudnia 1945 r., a w Biłgoraju 17 stycznia 1946 r., zob. AAN, 526, 184, k. 2; G. Łukasiewicz, Wokół genezy i przebiegu akcji „Wisła” (1947), „Dzieje Najnowsze” 1974, r. VI, z. 4, s. 35–50. 37 Jednym ze sposobów unikania lub czasowego opóźniania wyjazdu było tłumaczenie się ukraińskich rolników koniecznością prowadzenia prac przy żniwach. zob. Pismo z 27 lipca 1945 r. przewodniczącego Gminnej Rady Narodowej w Bełżcu do Starostwa Powiatowego w Hrubieszowie, APL, 698, Wydział Administracyjny (WA), 16, k. 16. 38 Sprawozdania sytuacyjne Starosty Powiatowego w Hrubieszowie za czerwiec i lipiec 1945 r., APL, 698–WSP, 208, k. 15–19, 21–27; Sprawozdanie sytuacyjne Starosty Powiatowego w Chełmie za sierpień 1945 r., APL, 698–WSP, 212, k. 77; Sprawozdania sytuacyjne Starostwa Powiatowego w Krasnymstawie za lipiec i wrzesień 1945 r., APL, 698–WSP, 220, k. 43–44, 107–110; Sprawozdanie Przedstawiciela Rejonowego ds. Ewakuacji w Hrubieszowie B. Świdzińskiego z 30 lipca 1945 r., APL, 698–WSP, 62, bn; Odpis pisma z 4 lipca 1945 r. Przedstawiciela Głównego ds. ewakuacji J. Bednarza do Ministerstwa Administracji Publicznej, APL, 698–WSP, 62, bn; Pismo z 20 lipca 1945 r. starosty chełmskiego do wojewody: APL, 698–WA, 16, k. 13.
46 Grzegorz Pawlikowski wali roszczenia lub odzyskiwali swoje gospodarstwa, często zasiedlone już przez Polaków 39 . W przypadkach nielegalnie powracających Ukraińców, którzy utracili obywatelstwo polskie, stosowane miały być przepisy prawne o cudzoziemcach przekraczających granice nielegalnie 40 . W tej sytuacji Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) kontynuował dotychczasową politykę narodowościową i podjął działania zmierzające do rozwiązania problemu mniejszości ukraińskiej. 6 lipca 1945 r. rząd podpisał z ZSRR umowę o prawie zmiany obywatelstwa, a 16 sierpnia 1945 r. umowę o granicy polskoradzieckiej 41 . Na podstawie umowy podpisanej 6 lipca 1945 r. z Polski miały zostać przesiedlone osoby narodowości ukraińskiej zamieszkałe poza terenem województw krakowskiego, lubelskiego i rzeszowskiego, które nie zostały objęte umowami o wymianie ludności między PKWN a rządem USRR. TRJN podjął również działania zmierzające do rozwiązania politycznego zaistniałej sytuacji. Ministerstwo Administracji Publicznej postanowiło zorganizować 24 lipca 1945 r. w Warszawie konferencję, na którą zaproszono przedstawicieli ludności ukraińskiej z województwa krakowskiego, rzeszowskiego i lubelskiego. Ukraińców z województwa lubelskiego na tej konferencji reprezentowali Mikołaj (Mykoła) Korolko i Jan (Iwan) Wizeruk. Po konferencji władze próbowały oddziaływać na społeczność ukraińską Lubelszczyzny przez tworzenie Powiatowych Komitetów Ukraińskich (np. 5 sierpnia 1945 r. w Tomaszowie), które w założeniu miały być łącznikami pomiędzy Ukraińcami a władzami 42 . 39 W przypadku nielegalnego powrotu Ukraińców z ZSRR obowiązywały wytyczne z umowy międzynarodowej i prawa polskiego, według których: 1) majątek po wysiedlonych Ukraińcach przechodził na rzecz Skarbu Państwa, 2) w przypadku powrotu Ukraińców nie odzyskiwali oni obywatelstwa polskiego i nie mieli żadnych praw własności do mienia pozostawionego w Polsce, 3) w razie złożenia wniosku o przydzielenie opuszczonego gospodarstwa sprawę należało kierować na drogę sądową, 4) obywatelstwo polskie traciła również osoba narodowości ukraińskiej zamieszkała w Polsce w przypadku wstąpienia do Armii Czerwonej. Zob. Pismo 21 października 1946 r. naczelnika Wydziału Administracyjnego Urzędu Wojewódzkiego Lubelskiego do Starostwa Powiatowego w Tomaszowie, APL, 698–WA, 20, k. 124. 40 Zob. Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 22 stycznia 1937 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa: Dz.U. 1937, nr 11, poz. 83. 41 16 sierpień 1945, Moskwa: Umowa między Rzeczypospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej, [w:] Repatriacja czy deportacja…, op. cit., t. 1, s. 178–180. 42 W obradach wzięło udział 30 osób. Prezydium obrad tworzyli M. Korolko, Trefim Pistosz, Grzegorz Korczyński, funkcję sekretarza pełnił Bazyli Deczyszyn, Propo<strong>nowa</strong>ny skład Komitetu przedstawiał się następująco: Andrzej Korczyński (Uhnów), T. Pistosz (Tarnoszyn), Bazyli Klim (Tomaszów Lubelski), Jurko Gutsz (Tarnawatka), Józef Pacholak (Majdan Górny), Michał Zazula (Pasiaki), Paweł Jurczak (Jarczów). Zob. Protokół z zebrania delegatów ukraińskiej ludności powiatu tomaszowskiego, które odbyło się 5 sierpnia 1945 r. w sali Rady Narodowej powiatu tomaszowskiego, APL, 698–WSP, 55, k. 19.
Page 2 and 3: NOWA UKRAINA Zeszyty historyczno-po
Page 4 and 5: Nowa Ukraina. Zeszyty historyczno-p
Page 6 and 7: Od redakcji Oddajemy do rąk czytel
Page 8 and 9: Paweł Krokosz Uniwersytet Papieski
Page 10 and 11: Iwan Mazepa i Piotr I. Wojna na uni
Page 32 and 33: Ukraińska rewolucja 1917-1921… 3
Page 40 and 41: Grzegorz Pawlikowski Uniwersytet Rz
Page 42 and 43: Przesiedlenia ludności ukraińskie
Page 60 and 61: Analiza SWOT dokumentów statutowyc
Page 68 and 69: Marta Studenna Uniwersytet im. Adam
Page 70 and 71: Oligarchiczne klany Donbasu na tle
Page 76 and 77: Wstęp Jacek Lubecki, Andrew Drummo
Page 78 and 79: Kultura polityczna na terenach był
Page 96 and 97:
Kultura polityczna na terenach był
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Hałyna Kuc Charkowski Uniwersytet
Page 104 and 105:
Rozłam elektoralny w Ukrainie. Kon
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Ihor Paśko Centrum Nauk Humanistyc
Page 116 and 117:
Ukraina — walka o władzę czy zd
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Ołeh Demkiw, Lidija Kondratyk Naro
Page 126 and 127:
Moralność ekonomiczna społeczeń
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Lilija Honiukowa Narodowa Akademia
Page 140 and 141:
Mechanizmy równoważenia udziału
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Michał Pliszka Uniwersytet Papiesk
Page 150 and 151:
Wołodymyr Biłećkyj Akademia Nauk
Page 152:
Czasopismo „Wschód” w przestrz
show all

nowa ukraina

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?